Marcus Ulpius Nerva Traianus (d. 18 Eylül 53, Italica, Hispania Baetica - ö. 9 Ağustos 117, Selinus, Kilikya), genellikle Trajan olarak bilinir, Roma İmparatorluğu'nun 98'den 117'ye kadar hüküm süren imparatorudur. "Beş İyi İmparator"dan ikincisi olarak kabul edilir ve imparatorluğu en büyük coğrafi yayılımına ulaştıran bir askeri komutan olarak hatırlanır.
Trajan, Hispania Baetica'daki (modern İspanya) Italica'da doğdu. Roma soylu ailesine mensuptu ve babası Marcus Ulpius Traianus da önemli bir senatör ve generaldi. Ailesinin kökenleri İtalya'ya dayanmaktadır ancak nesillerdir İspanya'da yaşamışlardır. Bu durum, Trajan'ın Roma İmparatorluğu'nun eyaletlerden gelen seçkinlerin yükselişini temsil etmesine katkıda bulunur.
Trajan, genç yaşta Roma ordusu'na katıldı ve çeşitli askeri görevlerde bulundu. Babasıyla birlikte Suriye'de görev yaptı ve hızla rütbe atladı. 89 yılında, Germanya'daki ayaklanmayı bastırmada gösterdiği başarı sayesinde senatör seçildi. Daha sonraki yıllarda Germanya Superior'un valisi olarak atandı.
İmparator Nerva, istikrarı sağlamak ve halefini belirlemek amacıyla 97 yılında Trajan'ı evlat edindi. Nerva'nın 98 yılında ölümünün ardından Trajan, sorunsuz bir şekilde imparatorluk tahtına geçti. Bu, Roma tarihinde önemli bir dönüm noktasıydı, çünkü ilk kez Roma kökenli olmayan bir kişi imparator oluyordu.
Trajan, hem askeri hem de sivil alanda yetenekli bir lider olduğunu kanıtladı. Yönetimi, dürüstlüğü, adaleti ve halkına olan bağlılığı ile karakterize edildi.
Askeri Seferler: Trajan, imparatorluğu genişletmek için bir dizi askeri sefere girişti. En önemli seferleri arasında Dakya'ya (modern Romanya) karşı yaptığı iki sefer yer alır. Dakya Savaşları (101-102 ve 105-106), Roma için büyük bir zaferle sonuçlandı ve Dakya, Roma İmparatorluğu'na katıldı. Bu fetih, Roma'nın zenginleşmesine katkıda bulunan altın ve diğer kaynakları sağladı. Daha sonra, 114 yılında Part İmparatorluğu'na karşı bir sefer başlattı. Bu sefer, Ermenistan'ı ve Mezopotamya'yı ele geçirmesiyle sonuçlandı, ancak bu fetihler kısa ömürlü oldu.
İnşaat Projeleri: Trajan, Roma'da ve imparatorluğun diğer bölgelerinde bir dizi önemli inşaat projesine öncülük etti. Trajan Forumu, Trajan Pazarı ve Trajan Sütunu bu projelerden en bilinenleridir. Bu yapılar, Roma mühendisliğinin ve sanatının zirvesini temsil eder. Ayrıca, limanları, yolları ve su kemerlerini de iyileştirdi.
Sosyal Politikalar: Trajan, halkının refahını artırmaya yönelik çeşitli sosyal politikalar uyguladı. Yoksullara yardım etmek için "alimenta" adı verilen bir program başlattı. Bu program, yetim ve yoksul çocuklara eğitim ve destek sağlamayı amaçlıyordu. Ayrıca, gladyatör oyunları ve diğer eğlence etkinlikleri düzenleyerek halkın moralini yüksek tutmaya çalıştı.
Trajan, Part seferi sırasında 117 yılında hastalandı ve Kilikya'daki Selinus'ta öldü. Kültleri Roma'da ve diğer yerlerde yaygın şekilde saygı gördü. Ölümünden sonra tanrılaştırıldı ve külleri Trajan Sütunu'nun tabanına yerleştirildi.
Trajan, Roma İmparatorluğu'nun en başarılı ve saygı duyulan imparatorlarından biri olarak kabul edilir. Askeri başarıları, inşaat projeleri ve sosyal politikaları, Roma'nın altın çağını temsil eder. Senato tarafından "optimus princeps" ("en iyi prens") unvanı verilmiştir ve bu unvan, onun adaletli ve bilge bir hükümdar olarak itibarını pekiştirmiştir. Onun yönetimi, sonraki imparatorlar için bir model teşkil etmiştir.