Tolunoğulları, 868-905 yılları arasında Mısır ve Suriye'de hüküm sürmüş, Türk kökenli bir hanedandır. Abbasi Devleti'nin zayıflamasıyla ortaya çıkan özerk yönetimlerden biridir.
Kuruluşu: Hanedan, aslen bir Türk kölesi olan ve Abbasi ordusunda yükselen Tolunoğlu Ahmet tarafından kurulmuştur. Ahmet, Abbasi halifesi tarafından Mısır valiliğine atanmış ve zamanla bağımsızlığını ilan etmiştir.
Yönetim Anlayışı: Tolunoğulları, Mısır'da güçlü bir merkezi yönetim kurmuşlardır. Vergi sistemi düzenlenmiş, sulama kanalları ve barajlar inşa edilerek tarım geliştirilmiştir. Ayrıca, ordu güçlendirilmiş ve Bizans İmparatorluğu'na karşı başarılı seferler düzenlenmiştir.
Mimari ve Kültür: Tolunoğulları dönemi, Mısır'da mimari ve kültürel açıdan önemli bir gelişme dönemidir. Tolunoğlu Camii, bu dönemin en önemli eserlerinden biridir. İslam sanatının ve mimarisinin Mısır'daki gelişimine önemli katkılar sağlamışlardır.
Yıkılışı: Tolunoğulları Devleti, iç karışıklıklar ve Abbasi Devleti'nin artan baskısı sonucu zayıflamış ve 905 yılında Abbasi ordusu tarafından yıkılmıştır. Abbasi Devleti'nin Mısır'ı yeniden kontrol altına almasıyla Tolunoğulları hanedanı sona ermiştir.