toksoplazmozis ne demek?

Toksoplazmozis

Toksoplazmozis, Toxoplasma gondii adlı parazitin neden olduğu yaygın bir enfeksiyon hastalığıdır. İnsanlar ve birçok sıcakkanlı hayvanı etkileyebilir. Genellikle belirti vermeden seyretse de, bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ve hamile kadınlarda ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Etken ve Bulaşma Yolları

• Etken: Toxoplasma gondii adlı tek hücreli bir parazittir. Bu parazit, kedigillerin bağırsaklarında çoğalır ve dışkılarıyla çevreye yayılır.

• Bulaşma Yolları:

  • Kedi Dışkısı: Enfekte kedilerin dışkısıyla temas etmek (örneğin, bahçede çalışırken, kedi kumunu temizlerken).
  • Kirlenmiş Besinler: İyi pişirilmemiş veya çiğ et (özellikle domuz, kuzu ve geyik eti) tüketmek. Parazit kistleri içeren kontamine meyve ve sebzeleri yıkamadan yemek.
  • Kirlenmiş Su: Parazitle kontamine olmuş suyu içmek.
  • Organ Nakli ve Kan Transfüzyonu: Nadiren, enfekte organ veya kan yoluyla bulaşabilir.
  • Anneden Bebeğe (Konjenital Toksoplazmozis): Hamilelik sırasında enfekte olan anneden bebeğe plasenta yoluyla geçebilir. Bu duruma konjenital toksoplazmozis denir.

Belirtiler

Sağlıklı bireylerde toksoplazmozis genellikle belirti vermez veya hafif grip benzeri semptomlarla seyreder. Bu semptomlar şunları içerebilir:

• Ateş
• Yorgunluk
• Kas ağrıları
• Boyun ve koltuk altında lenf bezi şişmesi
• Baş ağrısı

Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde (örneğin, HIV/AIDS hastaları, organ nakli alıcıları veya kemoterapi görenler) ve konjenital toksoplazmozisli bebeklerde belirtiler daha şiddetli olabilir:

• Bağışıklık Sistemi Zayıflamış Kişilerde:

  • Beyin enfeksiyonu (ensefalit)
  • Göz enfeksiyonu (koryoretinit)
  • Akciğer enfeksiyonu (pnömoni)
  • Diğer organlarda enfeksiyonlar

• Konjenital Toksoplazmozisli Bebeklerde:

  • Hidrosefali (beyinde sıvı birikimi)
  • Mikrosefali (küçük kafa)
  • Zihinsel engellilik
  • Görme sorunları (koryoretinit)
  • Nöbetler
  • Sarılık
  • Karaciğer ve dalak büyümesi

Tanı

Toksoplazmozis tanısı genellikle şu yöntemlerle konulur:

• Serolojik Testler: Kanda Toxoplasma gondii'ye karşı antikorların varlığını tespit eden testler (IgG ve IgM antikorları). Bu testler, enfeksiyonun ne zaman başladığı hakkında bilgi verebilir.
• Moleküler Testler (PCR): Kan, beyin omurilik sıvısı veya diğer vücut sıvılarında parazitin DNA'sını tespit etmek için kullanılır.
• Görüntüleme Yöntemleri: Beyin enfeksiyonu şüphesi varsa, MR veya BT taramaları yapılabilir.
• Göz Muayenesi: Koryoretinit şüphesi varsa, göz doktoru tarafından detaylı bir göz muayenesi yapılır.

Hamilelik sırasında toksoplazmozis şüphesi varsa, amniyosentez ile bebeğin enfekte olup olmadığı belirlenebilir.

Tedavi

Tedavi, enfeksiyonun şiddetine ve kişinin bağışıklık durumuna göre değişir.

• Sağlıklı Bireyler: Genellikle tedaviye gerek duyulmaz. Semptomlar hafifse, dinlenmek ve bol sıvı tüketmek yeterli olabilir.

• Bağışıklık Sistemi Zayıflamış Kişiler ve Konjenital Toksoplazmozisli Bebekler: Tedavi genellikle pirimetamin, sülfadiazin ve folinik asit kombinasyonu ile yapılır. Bu ilaçlar, parazitin çoğalmasını engelleyerek enfeksiyonu kontrol altına alır. Tedavi süresi genellikle birkaç haftadan birkaç aya kadar uzayabilir.

• Hamile Kadınlar: Hamilelik sırasında toksoplazmozis teşhisi konulursa, anneye spiramisin veya pirimetamin/sülfadiazin kombinasyonu verilebilir. Bu tedavi, bebeğe bulaşma riskini azaltmaya ve konjenital toksoplazmozisin şiddetini hafifletmeye yardımcı olabilir.

Korunma

Toksoplazmozisten korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Besin Güvenliği:
  • Etleri iyice pişirin (özellikle domuz, kuzu ve geyik eti).
  • Çiğ eti hazırladıktan sonra ellerinizi ve mutfak gereçlerini sabun ve suyla iyice yıkayın.
  • Meyve ve sebzeleri yemeden önce iyice yıkayın.
  • Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerinden kaçının.
• Kedi Hijyeni:
  • Kedi kumunu her gün temizleyin (tercihen hamile olmayan bir kişi tarafından).
  • Kedi kumunu temizledikten sonra ellerinizi sabun ve suyla iyice yıkayın.
  • Kedinizin çiğ et yemesini engelleyin.
  • Kedinizin dışarıda avlanmasını engelleyin.
• Bahçe İşleri: Bahçede çalışırken eldiven giyin ve sonrasında ellerinizi iyice yıkayın.
• Su Güvenliği: Şüpheli sulardan kaçının veya içmeden önce kaynatın veya filtreleyin.

Hamile kadınlar, toksoplazmozis riski konusunda doktorlarıyla konuşmalı ve gerekli önlemleri almalıdırlar. Özellikle seronegatif (yani toksoplazmaya karşı antikorları olmayan) hamile kadınlar, korunma önlemlerine daha dikkat etmelidirler.

Prognoz

Sağlıklı bireylerde toksoplazmozis genellikle iyi seyirlidir ve kalıcı bir sorun yaratmaz. Ancak, bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ve konjenital toksoplazmozisli bebeklerde prognoz daha değişkendir ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Erken teşhis ve tedavi, bu komplikasyonların önlenmesinde önemlidir.