Teleon, (Yunanca: τέλειον, "kusursuz", "eksiksiz") terimi, farklı alanlarda çeşitli anlamlara gelebilen bir kavramdır. Genellikle bir şeyin en yüksek, kusursuz veya nihai haline ulaşmış durumu ifade eder. Felsefe, din, biyoloji ve hatta bazı teknik alanlarda farklı yorumları bulunur.
Felsefede teleon, özellikle Aristoteles felsefesinde önemli bir yer tutar. Aristoteles'e göre her şeyin bir amacı (telos) vardır ve teleon, bu amaca ulaşmış, potansiyelini gerçekleştirmiş halidir. Bir tohumun ağaç olması, bir insanın erdemli bir yaşam sürmesi teleona örnek olarak gösterilebilir. Aristoteles'in Nedenler Öğretisi içinde yer alan "son neden" (final cause) kavramı, teleon ile yakından ilişkilidir. Son neden, bir şeyin neden var olduğunu, amacını ve nihai hedefini ifade eder.
Dini bağlamda teleon, özellikle Hristiyan teolojisinde kullanılır. Burada teleon, Tanrı'nın planına uygun olarak bir insanın veya bir topluluğun olgunluğa erişmesi, ruhani olarak gelişmesi anlamına gelir. Yeni Ahit'te "teleios" (τέλειος) kelimesi, olgun, kusursuz, eksiksiz gibi anlamlarda kullanılır ve genellikle Tanrı'nın isteğine uygun bir yaşam süren kişiyi tanımlar. İsa'nın takipçileri için teleon, Mesih'in örneğini izleyerek ruhani olarak olgunlaşmak ve Tanrı'nın sevgisini yansıtmaktır.
Biyolojide teleon, bir organizmanın gelişiminin son aşaması veya bir organın tam olarak işlevsel hale gelmesi durumunu ifade edebilir. Örneğin, bir embriyonun tam olarak gelişip doğum için hazır hale gelmesi veya bir kasın tam gücüne ulaşması teleon olarak değerlendirilebilir. Bu bağlamda teleon, bir organizmanın potansiyelinin en üst düzeye çıkarılması ve hayatta kalma ve üreme yeteneğinin optimize edilmesi anlamına gelir. Evrim teorisi açısından bakıldığında, adaptasyon ve doğal seçilim yoluyla türlerin teleona ulaşma eğilimi gösterdiği söylenebilir.
Teleon terimi, bazı teknik ve mühendislik alanlarında da kullanılabilir. Örneğin, bir sistemin en iyi performansını gösterdiği veya bir projenin hedeflerine tam olarak ulaştığı durum teleon olarak nitelendirilebilir. Ayrıca, kişisel gelişim ve psikoloji alanlarında da teleon, bireyin potansiyelini tam olarak gerçekleştirmesi, kendini tanıması ve anlamlı bir yaşam sürmesi anlamına gelebilir.
Teleon, çok yönlü bir kavram olup, farklı disiplinlerde farklı anlamlar taşıyabilir. Ancak genel olarak, bir şeyin en yüksek potansiyeline ulaşması, amacına hizmet etmesi ve kusursuz bir şekilde işlemesi fikrini içerir. Felsefe, din, biyoloji ve diğer alanlarda teleon, mükemmelliğe ulaşma, olgunlaşma ve nihai hedefe ulaşma arayışını temsil eder.