tanımlık ne demek?

Tanımlık, tanım edatı, harf-ı târif veya artikel; bir isimle beraber kullanılan bir kelime olup o isme nasıl değinildiğini belirtir. O kelimenin belirli veya belirsiz, bilinir veya bilinmez olduğuna dair bilgi verir. Türkçede olmayan tanımlık sınıfı, Hint-Avrupa dillerinin birçoğunda bulunur.

Dil bilimciler, tanımlıkları belirleyiciler sınıfına koyarlar.

Tanımlıkların çeşitli fonksiyonları olabilir:

Belirli tanımlık (İngilizcede the, Fransızcada le ve la gibi) bir grubun belli bir üyesine değinen tekil ve çoğul isimlerden önce kullanılır. Bu tip tanımlık, daha evvel bahsi geçmiş olan bir isme tekrar değinirken kullanılır.

İngilizce: The cat is sick ("(söz konusu) kedi hasta")

Belirsiz tanımlık (İngilizce a/an) bir grubun herhangi bir üyesine değinmek için tekil isimlerden önce kullanılır.

İngilizce: A cat is a mammal ("Kedi bir memelidir")

Parçasal tanımlık, kitlesel bir ismin belirsiz bir miktarını ifade eder. Türkçe "biraz" kelimesi bu fonksiyona sahiptir.

Fransızca: Voulez-vous du café ? ("Biraz kahve ister misiniz?" veya "Kahveden ister misiniz?")

Sıfır tanımlık, tanımlığın yokluğudur, bazı dillerde "bir" kelimesine tezat olarak kullanılır.

İngilizce: Cats love fish ("Kediler balık sever")

Bazı dillerde belirli tanımlık bir ek olarak kelimenin sonuna gelir

Çeşitli Dillerde Tanımlıkların Kullanımı

Arapça

Arapçada belirsiz tanımlık yokken belirli tanımlık, kelimenin önüne getirilen bir ektir: ev, , (söz konusu) ev

Arnavutça

Arnavutçada belirli tanımlık, kelimenin sonuna getirilen bir harftir: shtëpi, ev shtëpia, (söz konusu) ev

Fransızca

Fransızcada yalnızca iki adet cinsiyet bulunduğundan (feminin ve masculin) iki temel tanımlık vardır. Tanımlıklar kendi içlerinde tekil ve çoğul olmak üzere ikiye ayrılırlar. Çoğul tanımlıklar genellikle cinsiyet taşımazlar. Bunun dışında Fransızca, belirli (le, la, les) ve belirsiz (un, une, des) tanımlıkları da birbirinden ayırmaktadır.

Belirli tanımlıklar diğer dillerde de olduğu gibi doğrudan ve net bir biçimde tanımlanan kelimeler için kullanılır.

Fransızcada belirli tanımlık kullanımı

Le frère de Marie habite à Nantes. (Marie'nin kardeşi Nantes'de oturuyor.) → Bu cümleden herhangi bir erkek kardeşten ziyade, net bir biçimde Marie'nin kardeşi ifade edilmektedir.

La maison de mes parents est grande. (Ebeveynlerimin evi büyük.) → Burada da net bir biçimde kime ait olduğu belli olan bir evden söz edilmektedir. Bu sebeple belirli tanımlık kullanılmaktadır.

Fransızcada belirsiz tanımlık kullanımı

J’aime les fleurs de Marie ! (Marie'nin çiçeklerini seviyorum!) → Bu cümleden de anlaşıldığı üzere tam olarak hangi çiçeklerin sevildiği net bir biçimde belirlenmiş değildir.

Marie a un frère. (Marie'nin bir kardeşi var.) Mes parents habitent dans une maison rouge. (Annem ve babam kırmızı bir evde oturuyorlar.) J’aime des fleurs. (Çiçekleri severim.) → Verilen tüm örneklerde bahsi geçen kelime net bir biçimde açıklanmış değildir. Hangi kardeş, hangi ev, hangi çiçekler gibi sorular cevaplanamamaktadır.