T-34, 1940 ve 1958 yılları arasında üretimi yapılan Sovyet orta sınıf tankıdır. Çoğu otoriteye göre II. Dünya Savaşı'nın 2. en iyi tankı olarak kabul edilir.1 T-34, 1940'te piyasaya sürülen Sovyet orta boy bir tanktır. 76.2 mm'lik (3 inç) tank topu, çağdaşlarından2 daha güçlüydü ve 60 derece eğimli zırhı tank karşıtı silahlara karşı iyi koruma sağladı. T-34 o güne kadarki tank tasarımı anlayışını değiştirmiş, ondan sonraki bütün tanklar T-34'leri örnek almıştır. Doğu cephesinde Alman Ordusu bu tank karşısında zor durumda kalmıştır. Tiger ve Panther tanklarının çıkışı ile T-34 savaş alanındaki mutlak üstünlüğünü kaybetse de, Rusya iklimine uygunluğu, kolay üretilebilirliği ve bunun getirisi olarak tartışılmaz sayı üstünlüğü ile Alman askerleri arasında nefret edilen bir tank olarak kalmıştır. T-34 ateş gücünü, hızı ve sağlamlığı dengeli bir biçimde bir araya toplamıştır. Ayrıca eğimli zırh tasarımı, isabet eden mermilerin birçoğunun tanka zarar vermeden sekmesini sağlamıştır. Bazı askeri tarihçiler onu dünyanın ilk ana muharebe tankı olarak addederler.
T-34, BT serisi tanklardan tasarlanmış olup, SSCB envanterindeki eskiyen BT serisi tanklar ve T-26 tanklarının yerine geçmesi için tasarlanmıştır. II. Dünya Savaşı ve sonrası dönemde SSCB zırhlı birliklerinin kullandığı temel tank sınıfı haline gelmiştir. Bununla birlikte savaş sonrası dönemde Varşova Paktı ve üçüncü dünya ülkelerine çok sayıda ihraç edilmişlerdir.
1936 yılında genç mühendis Mihail İlyiç Koşkin, Karkov'daki Komitern Fabrikası'nda baş tasarımcı olarak göreve başlar. Genç mühendisin işe başladığı sırada Sovyet Ordusu'nun, modern tanklara karşı koyabilecek bir tanka olan ihtiyacı artmıştı. Koşkin'in çalıştığı fabrikanın tasarım bürosu o sıralar, BT tanklarının modernize edilmesi üzerinde çalışıyordu. 1937 yılının başlarında fabrika, BT tanklarının yerine geçecek yeni bir orta sınıf tankı tasarlamakla görevlendirildi. Bu tank önceki BT tankları gibi hem paletli hem tekerlekli olacaktı. Sovyet toprakları çok geniş olduğundan Kızıl Ordu, savaş doktrinini hızlı ve çabuk müdahale edebilecek mekanize birlikler üstüne kurmuştu. BT tankları da bu doktrinin bir parçası olarak arazide paletleri ile hareket edebiliyor, düzgün yollarda paletler çıkartılıyor ve tank, tekerlekleri ile yola devam ediyordu.
1937 yılının Kasım ayında A-20 adı verilen ilk prototip ortaya çıktı. Ağırlığı 17,7 ton olan bu tank, 45mm'lik bir topla donatılmıştı. Zırhı o dönemdeki diğer Sovyet tanklarına göre daha kalındı ve çok eğimli tasarlanmıştı. Tankın şasesi BT tanklarının şasesinin biraz geliştirilmişiydi. Bir sonraki A-30 modelinde 76,2mm'lik topa geçildi.
Koşkin, tankın tasarım süreci boyunca, paletli ve tekerlekli bir tank tasarlamanın gereksiz olduğunu ve bunun tanka ek yük bindirdiğini savundu. Tekerlekli ve paletli bir tank, tasarım aşamasında da büyük sorunları beraberinde getiriyordu. İşin aslı pratikte Kızıl Ordu, tankları tekerlekli durumda çok az kullanıyordu. Bu sebeplerden dolayı Koşkin tamamen paletli bir tank tasarımının yapılmasını önerdi ve bu şekilde A-32 (sonraları T-32 olarak anılacaktı) prototipi ortaya çıktı. Kızıl Ordu, Koşkin'in önerisini kabul etmekle beraber henüz tekerlekli-paletli tank projesinden vazgeçmiş değildi. 1939 yılının başında A-20 ve A-32 tanklarının tasarım süreci bitmişti. Yapılan testler sonucunda Koşkin'in önerdiği sadece paletli A-32 modelinin üretilmesine karar verildi. Ayrıca tankın zırhı daha da kalınlaştırılacak ve ateş gücü artırılacaktı. Koşkin ve ekibi hemen çalışmalara koyuldu ve böylece zırhı kalınlaştırılmış ve ateş gücü arttırılmış T-34 tankları ortaya çıktı.
Zamanın zor şartları ve Alman cephesindeki kritik durum nedeniyle, hiçbir prototip olmamasına rağmen, T-34'lerin seri üretim için uygun olduğuna karar verildi. 1940 yılının Ocak ayında ilk T-34'ler üretildi, bu modellere T-34 06 adı verildi. Koşkin ve ekibi 1940 yılının Şubat ayı boyunca tankları test ettiler ve açıklarını kapatıp aynı yılın Haziran ayında seri üretime başladılar. Koşkin'in hastalanmasından dolayı son tasarımları yardımcısı Aleksandır Aleksandroviç Morozov yaptı.
Seri üretime geçilmesinden 3 ay sonra yani Eylül 1940'ta ilk tanklar tamamlanmış haldeydi. T-34'ler ilk başlarda çabuklukları, etkili zırhları ve çamurlu zor arazilerde gidebilen geniş paletleri ile göz doldursalar da birçok eksiği vardı. En önemli eksikliklerden birisi şanzıman sistemiydi. Şanzıman arızalarından dolayı birçok tank muharebeye girmeden kaybedilmişti. Ayrıca sadece bölük komutanı tanklarının radyo sistemleri vardı. Zamanındaki tankların aksine sadece 4 mürettebata sahipti bu yüzden de tank komutanı mermileri yükleme görevini de üstleniyordu. Tank komutanının, muharebeye odaklanmasını ve çevreye hâkim olmasını engelleyen diğer bir unsur da tank komutanının dışarıya açılan bir kapağa sahip olmayışıydı (Model 43'te bu eksiklik giderildi). Ayrıca tankın optik sistemleri Almanlarınkiyle karşılaştırılınca çok düşük seviyedeydi bundan dolayı T-34'ler Alman tanklarını vurmak için çok yakınlarına girmek zorunda kalmışlardır.
1941-1942 yılları arasında Alman ordusunun elinde bulunan 37mm'lik PaK 36 ve 50mm'lik PaK 38 tanksavar topları, T-34'lere neredeyse hiçbir zarar veremiyorlardı. Bu yüzden Alman askerleri bu tanksavarlara "kapıyı tıklatan" adını takmışlardı çünkü tanksavardan yapılan ilk atış, kamufle edilmiş tanksavarın yerini belli ediyor ve en ufak bir zarar bile vermiyordu (sadece taretin en alt tarafına yapılan şanslı vuruşlar ciddi zarar verebiliyordu). Çok acil durumlarda Almanların ünlü 88mm'lik uçaksavardan bozma tanksavar topu, T-34'lere karşı kullanılıyordu. 7,5 cm'lik KwK L/43 topuyla donatılmış Panzer IV F2'ler ortaya çıkmasıyla Almanlar, en azından ateş gücü bakımından T-34 ile mukayese edilebilecek bir silaha sahip oldular.
T-34/76'ın savaş alanındaki ezici üstünlüğünü yavaş yavaş kaybetmeye başladığını gören Sovyet ordusu tankın ateş gücünü artırmanın bu eksikliği giderebileceğini düşünüyordu. Bunun için tanka yeni bir 85 mm'lik top takılacaktı. Halihazırda Sovyetlerin elinde D-5T, LB-1, S-50 ve S-53 gibi birçok 85 mm'lik top vardı. Kızıl Sormovo ve Ural Tank fabrikaları, tankın üretimini üstlendiler. Ayriyeten Ural Tank Fabrikası, yeni T-34/85 için yeni bir top üretecekti (aslında bu topun KV-85'te kullanılması planlanmıştı). Yeni top öncekilerden daha büyük olduğu için topun gireceği deliğin çapı 1420 mm'den 1600 mm'ye çıkarılmıştı.
Gerekli testler yapıldıktan sonra tankın seri üretimine geçildi. İlk önceleri ana silah olarak S-53 topu düşünülse de, bu topların o sıralarda hazır olmaması sebebiyle ilk tanklarda D-5 topu kullanıldı. S-53'lerin eksikleri giderildikten sonra T-34/85'lerin standart topu haline geldiler ve ZIS-S-53 adını aldılar. T-34'lerin muharebe alanındaki rakipleri Panther ve Tiger tankları, T-34'ten daha kaliteli ve yüksek ateş gücüne sahip tanklar olsalar da T-34 müthiş sayı avantajı sayesinde her zaman üstünlüğü elinde bulundurmuştur. Savaş boyunca yaklaşık olarak 54.600 T-34 (yaklaşık 19.430 tanesi T-34/85) üretilmişken Almanlar sadece 6.000 adet Panther tankı üretebilmişlerdir.
| Fiziksel Özellikler |
|---|
| Ağırlık |
| Uzunluk |
| Genişlik |
| Yükseklik |
| İç Hacim |
| Zemine Basınç |
| Mürettebat |
| Performans |
| Motor |
| Hız |
| Menzil |
| Savunma Özellikleri |
| Zırh |
| Ateş Gücü |
| Ana Muharebe Silahı |
| Yardımcı Muharebe Silahları |
| Fiziksel Özellikler |
|---|
| Ağırlık |
| Uzunluk |
| Genişlik |
| Yükseklik |
| İç Hacim |
| Zemine Basınç |
| Mürettebat |
| Performans |
| Motor |
| Hız |
| Menzil |
| Savunma Özellikleri |
| Zırh |
| Ateş Gücü |
| Ana Muharebe Silahı |
| Yardımcı Muharebe Silahları |
| Fiziksel Özellikler |
|---|
| Ağırlık |
| Uzunluk |
| Genişlik |
| Yükseklik |
| İç Hacim |
| Zemine Basınç |
| Mürettebat |
| Performans |
| Motor |
| Hız |
| Menzil |
| Savunma Özellikleri |
| Zırh |
| Ateş Gücü |
| Ana Muharebe Silahı |
| Yardımcı Muharebe Silahları |
| Fiziksel Özellikler |
|---|
| Ağırlık |
| Uzunluk |
| Genişlik |
| Yükseklik |
| İç Hacim |
| Zemine Basınç |
| Mürettebat |
| Performans |
| Motor |
| Hız |
| Menzil |
| Savunma Özellikleri |
| Zırh |
| Ateş Gücü |
| Ana Muharebe Silahı |
| Yardımcı Muharebe Silahları |
<s>*</s>: Eski kullanıcılar
Avrupa ve Amerika
*
*
*
*
*
- Ele geçirilen tanklar
*
- Ele geçirilen tanklar
*
*
Orta Doğu ve Asya
*
*
- Ele geçirilen tanklar
*
*
*
*
Afrika
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
Orijinal kaynak: t-34. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
İlgili yorumlar 13 Ekim 2011 tarihinde erişilmiştir ↩
McFadden, David Frederick (2002). Two ways to build a better mousetrap. Ohio: Ohio State University. s. 11. ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page