sözcüksel semantik ne demek?

Sözlüksel (Leksikal) Semantik

Sözlüksel semantik, dilbilimin kelimelerin anlamlarını, kelimeler arasındaki anlam ilişkilerini ve kelimelerin kullanıldıkları bağlamlardaki anlamlarını inceleyen bir alt dalıdır. Temelde, kelimelerin "sözlük anlamları" ve bu anlamların nasıl değiştiği, geliştiği veya farklı kullanımlarda nasıl yorumlandığı ile ilgilenir.

Sözlüksel semantik şunları inceler:

• Kelimelerin anlamları (Lexical Meaning): Bir kelimenin temel anlamı veya anlamları. Bu, kelimenin farklı kullanımlardaki potansiyel anlamlarını da içerir. Örneğin, "koşmak" kelimesinin hem fiziksel bir aktiviteyi hem de bir durumu (örneğin, "işler iyi koşuyor") ifade edebilmesi.
• Anlambilimsel İlişkiler (Semantic Relations): Kelimeler arasındaki anlam ilişkileri. Bunlar şunları içerir:
  • Eşanlamlılık (Synonymy): Farklı kelimelerin aynı veya benzer anlamlara sahip olması. Örn: başlamak%20-%20başlatmak
  • Karşıtanlamlılık (Antonymy): Kelimelerin zıt anlamlara sahip olması. Örn: iyi%20-%20kötü
  • Üstanlamlılık (Hypernymy) / Altanlamlılık (Hyponymy): Bir kelimenin anlamının, başka bir kelimenin anlamını içermesi (Üstanlamlılık) veya bir kelimenin anlamının, başka bir kelimenin anlamının özel bir hali olması (Altanlamlılık). Örn: "hayvan" (Üstanlamlı) ve "köpek" (Altanlamlı).
  • Bölüm-Bütün İlişkisi (Meronymy/Holonymy): Bir kelimenin bir bütünün parçası olması (Meronymy) veya bir kelimenin parçalarının oluşturduğu bütün olması (Holonymy). Örn: "tekerlek" (Meronym) ve "araba" (Holonym).
• Anlam Belirsizliği (Lexical Ambiguity): Bir kelimenin birden fazla anlama sahip olması. Örn: banka
• Sözlüksel Alan (Lexical Field): Anlamca birbirine yakın kelimelerin oluşturduğu gruplar. Örneğin, "renkler" (kırmızı, mavi, yeşil vb.) veya "akrabalık terimleri" (anne, baba, kardeş vb.).
• Anlam Değişimi (Semantic Change): Kelimelerin anlamlarının zaman içinde nasıl değiştiği. Bu, anlam genişlemesi, anlam daralması, anlam iyileşmesi veya anlam kötüleşmesi şeklinde olabilir.
• Çerçeve Semantiği (Frame Semantics): Kelimelerin anlamlarının, belirli deneyimler veya olaylar çerçevesinde nasıl tanımlandığı.

Sözlüksel semantik, doğal dil işleme, makine çevirisi, bilgi erişimi ve dil öğretimi gibi alanlarda önemli bir rol oynar.