Pirinç, Buğdaygiller familyasından Oryza sativa (Asya pirinci) veya daha az yaygın olarak Oryza glaberrima (Afrika pirinci) türüne ait bitki ve bu bitkinin tohumlarıdır. Yabani pirinç adı genellikle terim her ne kadar yabani ve evcilleştirilmiş olsa da Zizania ve Porteresia cinslerinin türleri için kullanılır ayrıca ilkel veya ekilmemiş Oryza çeşitleri için de kullanılabilir.
Bir tahıl olarak ıslah edilmiş pirinç, dünyadaki insan nüfusunun yarısından fazlası için, özellikle Asya ve Afrika'da en yaygın tüketilen temel gıdadır.1 Şeker kamışı ve mısırdan sonra dünya çapında en yüksek üçüncü üretime sahip tarım ürünüdür.2 Şeker kamışı ve mısır mahsullerinin büyük bölümleri insan tüketimi dışındaki amaçlar için kullanıldığından, pirinç dünya çapında insanlar tarafından tüketilen kalorinin beşte birinden fazlasını sağlayan, insan beslenmesi ve kalori alımı açısından en önemli gıda ürünüdür.3 Birçok pirinç çeşidi vardır ve mutfak tercihleri bölgesel olarak değişir.
Pirinç yetiştirmek için geleneksel yöntem, genç fideleri yerleştirirken veya sonrasında tarlaları sular altında bırakmaktır. Bu basit yöntem iyi bir sulama planlaması gerektirir ancak su altında büyüme durumu olmayan daha az dayanıklı yabani ot ve haşere bitkilerinin büyümesini azaltır ve haşereyi caydırır. Pirinç ekimi için su basması zorunlu olmasa da, diğer tüm sulama yöntemleri büyüme dönemlerinde yabani ot ve zararlı kontrol için daha fazla çaba ve toprağı gübrelemek için farklı yaklaşım gerektirir.
[[Dosya:Brown rice cooked.JPG|küçükresim|Bhutan]'dan pişmiş kahverengi pirinç]]
Tek çenekli olan pirinç normalde yıllık bitki olarak yetiştirilir, ancak tropikal alanlarda çok yıllık olarak da yaşayabilir ve 30 yıla kadar budanmış bitki kökünden süren filizler vasıtasıyla mahsul üretebilir.4 Pirinç ekimi, düşük işgücü maliyetleri ve yüksek yağmur düşüşü olan ülke ve bölgeler için çok uygundur. Ancak pirinç, su kontrollü teras sistemlerinin kullanılmasıyla dik bir tepede veya dağ alanda bile neredeyse her yerde yetiştirilebilir. Ana türü Asya'ya ve Afrika'nın belirli bölgelerine özgü olsa da, yüzyıllarca süren ticaret ve ihracat, onu dünya çapında birçok kültürde yaygınlaştırdı. Pirinç üretimi ve tüketiminin 2010 yılında küresel sera gazı emisyonlarının %4'ünden sorumlu olduğu tahmin edilir.
Pirinç bitkisi uzunluğa kadar büyüyebilir, bu bazen çeşitliliğe ve toprak verimliliğine bağlı olarak daha çok olabilir. Uzun, ince yaprakları uzunluğunda ve genişliğindedir. Küçük rüzgarla tozlaşan çiçekler sarkık çiçeklenme uzunluğa kadar dallı bir yay şeklinde üretilir. Yenilebilir tohum tanesi (caryopsis) uzunluğunda ve kalınlığındadır.
Çeltik daha ziyade tropikal ve suptropikal iklim şartlarında, güney ve güneydoğu Asya ile Afrika'da yaygın olarak yetiştirilir. En çok Muson Asyası'nda yetişir.
Dünya Çeltik Üretimi - 2005 (milyon metrik ton) |
---|
Çin |
Hindistan |
Endonezya |
Bangladeş |
Vietnam |
Tayland |
Myanmar- Burma |
Pakistan |
Filipinler |
Brezilya |
Japonya |
Dünya Toplamı |
Kaynak: Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)1 |
100 g pişirilmemiş haşlanmış pirinçte mineral ve vitaminler:5
İsim | İsim 2 | Miktar mg |
---|---|---|
B1 vitamini | tiyamin | 0,07 |
B2 vitamini | biboflavin | 0,049 |
Demir | 0,8 | |
E vitamini | 0,11 | |
Fosfor | 115 | |
Kalsiyum | 28 | |
Magnezyum | 25 | |
Potasyum | 115 | |
Sodyum | 5 |
Orijinal kaynak: pirinç. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page