paratiroid hormon ne demek?

Paratiroid hormon, parathormon veya PTH, paratiroid bezi tarafından salgılanan, vücutta kalsiyum metabolizmasının düzenlenmesinde rol alan hormon.

Vücutta kalsiyum metabolizmasını ayarlayan en önemli hormondur. Bu hormon dokularda kendi reseptorüne bağlanarak işlev göstermekte, kan kalsiyum seviyesinin yükselmesine ve kan fosfor düzeyinin düşmesine neden olur. Hormonun aşırı salgılandığı durum hiperparatiroidi, az salgılandığı duruma ise hipoparatiroidi adı verilir.

Biyokimyasal yapısı

Paratiroid hormon (PTH) polipeptid yapısında bir hormondur. PTH disülfit bağı içermeyen 84 amino asitlik tek bir polipepdit zinciri olarak salgılanır. Bazik amino asitlerin yapıya yüksek miktarda katılması proteine bazik bir karakter kazandırır. İnsülin ve pek çok peptit hormon gibi prehormon (hormon-öncülü) olarak sentezlenir.

Fonksiyonu

PTH plazma kalsiyum düzeylerini artırdığı için düşük kalsiyum düzeyi ile (hipokalsemi) sentezlenmesi uyarılır. Yüksek kalsiyum düzeyi ile de sentez inhibe olur. Ayrıca D vitamininin en aktif formu olan 1-25 dihidroksikolekalsiferol PTH sentezini inhibe eder. Beta adrenerjik agonistler ve düşük plazma magnezyum düzeyleri ise PTH salgısını artırır.

PTH hücre zarındaki spesifik reseptörü ile etki gösterir. PTH adenilat siklazı aktive eder. Yükselen hücre içi cAMP düzeyleri sonuçta böbrek tübüllerinden kalsiyumun geri emilimini artırır. Böbreklerden kalsiyum atılımı azaltılırken fosfat atılımı artırılarak plazma fosfat düzeyleri düşer. Bu durum 25 hidroksikolekalsiferolün hidroksilasyonunu uyararak D vitaminin aktif formunun yapımını uyarır.

PTH salgısı arttığında kemikte rezopsiyonu arttırır. Düşük derişimde arka arkaya salınımlar ise mineralizasyonu arttırır.

PTH'un böbrekler üzerine olan etkisinin toplam sonucu, plazma kalsiyum düzeyinin artması, plazma fosfat düzeyinin düşmesi ve D vitamini aktivitesinin artmasıdır. D vitamini; kemik ve bağırsaklara etki ederek plazma kalsiyum düzeyini yükseltir.

İlişkili hastalıklar

Hormonun aşırı salgılandığı duruma hiperparatiroidi, az salgılandığı duruma ise hipoparatiroidi adı verilir. Primer ve sekonder hiperparatirodi görülebilir. Hormonun azlığı ya da çokluğu çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Ayrıca az salgılanmasında Ağrılı kasılmalar (tetani) ortaya çıkar ve çok salgılandığı zaman Böbrek taşı (nephrolithiasis) oluşur.