paganizm ne demek?

''Pagan sözcüğü buraya yönlendirilmiştir. Sözcüğün diğer anlamları için pagan (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Paganizm, kökenleri dünyanın kadim doğa dinlerine uzanan bir inanç biçimi ve bu dinlerin genel adıdır. Bu dinlere mensup kişilere pagan denir.

20. yüzyıldan itibaren paganizm terimi (ya da neopaganizm), İbrahimi dinler öncesi eski pagan dinlerinin canlandırılmasıyla yeniden gündeme gelmiştir.¹ Pagan terimi çok geniş kapsamlı olduğundan ve tanımları muğlak olduğundan çoğu kez bu başlık altında incelenebilecek bir din tanımlanırken daha belirli isimler tercih edilir: politeizm, şamanizm, animizm, panteizm ve panenteizm gibi.

Etimolojisi

"Baştan vurgulanması gereken önemli kısım; 20.yüzyıla kadar insanların dinî pratiklerini tanımlarken kendilerini pagan olarak adlandırmadıklarıdır. Bugün genel olarak anlaşıldığı üzere Pagan kavramı erken dönem Hristiyan Kilisesi tarafından oluşturulmuştur. Pagan kavramı, Hıristiyanların kendilerini tanımlama sürecinin merkezinde yer alan antitezlerden biri olarak Hıristiyanların başkalarına uyguladıkları bir etiketti. Hal böyle olunca da tarih boyunca genellikle aşağılayıcı, küçültücü bir anlamda kullanılmıştır."

— Owen Davies, Paganism: A Very Short Introduction, 2011

Latince paganus yani kırsal sözcüğünden türemiştir. Özellikle köylü erken dönemlerden beri Hristiyanlık, kırsal kesimlerden ziyade şehirlerde yayılmıştı. Böylece kısa bir süre içinde Hristiyan olmayan kişi ile köylü neredeyse eş anlamlı hale geldi ve modern anlamına yakın olarak kullanılan pagan terimi ortaya çıktı.

Pagan sözcüğünün kullanımı birçok Batı dilinde çok eski zamanlardan beri var olsa da, paganizm sözcüğünün kullanımı daha yenidir. Örneğin İngilizcede pagan sözcüğüne 14. yüzyılda rastlanırken, paganizm sözcüğüne 17. yüzyıldan önce rastlanmamıştır.

Pagan Sınıflandırması

Isaac Bonewits tarafından yapılmış pagan tasnifi:

Paleo-Paganizm: "Neopaganizm" teriminin karşıtı olan bir retronim, diğer kültürler tarafından müdahaleye maruz kalmamış pagan kültürlerini tanımlamakta kullanılmaktadır. Bu terim Hinduizm, Şinto, göç öncesi Cermen paganizmi, Kelt politeizmi, Yunan ve Roma dinleri.
Mezo-Paganizm: Monoteistik, dualistik veya teistik olmayan dünya görüşleri, inanç veya öğretilerden etkilenmiş olsa da dini uygulamalar açısından bağımsızlığını korumuş pagan kültürlerini tanımlar. Buna Amerikan yerlileri, Avustralya aborijinleri, Farmasonluk, Teosofi ve Sihizm vb. dahildir.
Neopaganizm: Modern insanlar tarafından çoğunlukla doğa ile (insanlık ve yaşam arasında) yeniden sıkı bir bağ kurmak temelinden yola çıkan, doğal, Hristiyanlık öncesi veya diğer doğa temelli ruhani öğreti ve inançların yeniden canlandırılmaya çalışılması. Bu tanıma Slavianstvo, Neo-Druidizm ve Vika dahildir.

Notlar

Oxford English Dictionary, (online) 2nd Edition (1989), post-klasik Latince paganus sözcüğünün "Hristiyan olmayan" anlamında kullanımının semantik gelişimi belirsizdir. Zamansal süreçte tartışmalıdır fakat 4. yüzyıl olabilir. Daha erken bir ön ek Tertullian'da, <u>De Corona Militis xi</u>, bulunur; "Apud hunc [sc. Christum] tam miles est paganus fidelis quam paganus est miles infidelis," fakat burada paganus sözcüğü Hristiyan olmayan yerine sivil anlamında da kullanılmış olabilir.