orson welles ne demek?

George Orson Welles (6 Mayıs 1915, Kenosha - 10 Ekim 1985, Los Angeles), Amerikalı oyuncu, yönetmen, yazar ve yapımcı.

George Orson Welles, 6 Mayıs 1915 yılında ABD'nin Wisconsin eyaletinde doğdu. Welles; tiyatro, televizyon ve radyo alanlarında yarattığı eserlerle 20. yüzyıla damgasını vuran bir sanatçıdır.

Çocukluk ve gençlik yılları (1915-1934)

Welles 2 yaşındayken yetişkin bir insan gibi konuşabiliyor, 3 yaşındayken her şeyi okuyabiliyor, 5 yaşındayken Shakespeare'in oyunlarını ezbere biliyor, vasisi tarafından kendisine hediye edilen kukla takımıyla Kral Lear'ı tek başına oynuyordu. 9 yaşındayken babasıyla çıktığı gezide dünyanın dörtte üçünü dolaşmış olan Welles, bu arada resim yapmayı öğreniyor, ünlü büyücü Houdini'den illüzyon dersi alıyordu. 10 yaşındayken Wisconsin gazetelerinden birinde kendisinden "Karikatürcü, oyuncu, şair ve sadece 10 yaşında" diye bahsediliyordu. 18 yaşındayken, okuduğu kolejdeki öğretmeni olan Roger Hill'le birlikte Shakespeare'in yazılmış bütün oyunlarını bir araya getiriyor ve Welles'in resimleriyle süslü olan "Herkes için Shakespeare" adındaki bu baskı özellikle Amerikan kolejlerinde büyük ilgi uyandırarak 90.000 satıyordu. Annesi o sadece 9 yaşındayken, babası ise 15 yaşındayken öldü.

Tiyatro ve radyo (1936-1940)

Bir süre resim üzerine çalıştıktan sonra oyunculuk yapmaya başladı. Bu yıllarda evlendi. Bir süre radyoda da çalıştı. Sonra, 1938 yılındaki ünlü "Dünyalar Savaşı"nın radyo tiyatrosunda Amerikalıları dünyayı Marslıların istila ettiğine inandıracak yetenekte bir sunum yaptı. 1941'deki ilk filmi "Yurttaş Kane" ileride çok büyük ün yapacak olmasına rağmen, o sıralar Welles'e yüklüce bir para kaybettirdi. Daha bu ilk filmiyle, Welles o zamana kadarki sinema gelişimine yepyeni bir yön vermiş ve yenilikler getirmiştir. Özellikle, sinemanın anlatım potansiyelini ve yollarını farklı bir kompozisyonda kullandığı için bu film önemliydi. Bu nedenlerden ki, "Yurttaş Kane" filmi birçokları tarafından "bugüne kadar yapılmış en iyi film" payesini almıştır. Ayrıca, bu ilk filminde oyuncu olarak da bulunmuş ve performansıyla da beğeni toplamıştır. Yine de, Orson Welles, Hollywood'da tutulmadığı için Avrupa'ya gitmiştir. Her ne kadar sonraki filmleri de Amerika söz konusu olduğunda pek başarılı olamamış olsa da, en azından ticari açıdan, özellikle Avrupa'da çok tutulmuş ve birçok ödül almıştır. 10 Ekim 1985'te Los Angeles'ta meslektaşı Yul Brynner ile aynı günde öldü. Mezarı ise İspanya'nın Endülüs Özerk Bölgesi'nde bulunan küçük bir yerleşim birimi olan Ronda'dadır. Sözleri; "Ben gençliğin ne demek olduğunu bilirim, ama sen yaşlılığın ne demek olduğunu bilemezsin" şeklinde olan I Know What It Is To Be Young adlı şarkısıyla klasikler arasına yerleşmiştir.

Filmleri

Yönetmen olarak

YılFilmNotlar
1934Hearts of Agekısa film
1941Citizen Kane (Yurttaş Kane)
1942The Magnificent Ambersons (Şahane Ambersonlar)
1946The Stranger (Yabancı)
1947The Lady from Shanghai (Şangaylı Kadın)
1948Macbeth
1952Othello
1955Mr. Arkadin (Ölüm Raporu)
1958Touch of Evil (Bitmeyen Balayı)
1958The Fountain of Youthtelevizyon dizisi
1962The Trial (Dava)
1965Chimes at Midnight (Geceyarısı Çanları)
1968The Immortal Story (Ölümsüz Hikâye)televizyon yapımı
1974F for Fake (Gerçek ve Yalan)belgesel film

Oyuncu olarak

YılFilmRolYönetmenNotlar
1934Hearts of AgeÖlümOrson Welles, William Vance
1940Swiss Family RobinsonAnlatıcıEdward LudwigAdı geçmiyor
1941Citizen Kane (Yurttaş Kane)Charles Foster KaneOrson Welles
1942The Magnificent AmbersonsAnlatıcıOrson Welles
1943Journey into FearAlbay HakkıNorman FosterKurtuluş Savaşı ve casusluk mücadeleleri konulu film ve Albay Hakkı'nın Atatürk'le özdeşleştirildiği bilinir.
1944Follow the BoysKendisiEdward Sutherland
1944Jane EyreEdward RochesterRobert Stevenson
1946Duel in the SunAnlatıcıKing Vidor
1946Tomorrow is ForeverJohn MacDonald, Erich KesslerIrving Pichel
1946The StrangerFranz Kindler, Prof. Charles RankinOrson Welles
1947The Lady from ShanghaiMichael O'HaraOrson Welles
1948MacbethMacbethOrson Welles
1949Black MagicCagliostroGregory Ratoff
1949Prince of FoxesCesare BorgiaHenry King
1950The Black RoseBayanHenry Hathaway
1950The Third Man (Üçüncü Adam)Harry LimeCarol Reed
1951Return to GlennascaulAnlatıcıHilton Edwards
1951Le Petit Monde de Don CamilloAnlatıcıJulien DuvivierSadece İngilizce versiyonda.
1952OthelloOthelloOrson Welles
1952Trent's Last CaseSigsbee MandersonHerbert Wilcox
1953L'Uomo, la bestia e la virtùCaptain Perella, HayvanSteno
1953Si Versailles M'Etait ContéBenjamin FranklinSacha Guitry
1954Trouble in the GlenSanin Cejadory MenguesHerbert Wilcox
1955Three Cases of MurderLord MountdragoDavid Eady, George More O'Ferrall, Wendy Toye
1955NapoléonHudson LoweSacha Guitry
1955Mr. Arkadin (Ölüm Raporu)Gregory ArkadinOrson Welles
1956Moby DickFather MappleJohn Huston
1957Man in the ShadowVirgil RenchlerJack Arnold
1958The Long, Hot SummerWill VarnerMartin Ritt
1958Touch of EvilPolis Şefi Hank QuinlanOrson Welles
1958The VikingsAnlatıcıRichard FleischerAdı geçmiyor
1958South Seas AdventureAnlatıcıFarklı yönetmenlerAdı geçmiyor
1958The Roots of HeavenGenç SedgewickJohn Huston
1959High JourneyAnlatıcıPeter Baylis
1959Les Seigneurs de la forêtAnlatıcıHenry Brandt, Heinz SielmannSadece İngilizce versiyonda.
1959CompulsionJonathan WilkRichard Fleischer
1959Ferry to Hong KongKaptan HartLewis Gilbert
1960David and GoliathKral SaulFerdinando Baldi, Richard Pottier
1960Crack in the MirrorHagolin, LamerciereRichard Fleischer
1960The Battle of AusterlitzRobert FultonAbel Gance
1961La FayetteBenjamin FranklinJean Dréville
1961King of KingsAnlatıcıNicholas RayAdı geçmiyor
1961I TartariBurundaiFerdinando Baldi, Richard Thorpe
1962The Trial (Dava)Albert Hastler (Avukat)Orson Welles
1962Ro.Go.Pa.G.Pier Paolo PasoliniLa Ricotta parçasında.
1963The V.I.P.sMax BudaAnthony Asquith
1964The Finest HoursAnlatıcıPeter Baylis
1965A King's StoryAnlatıcıHarry Booth
1965La Fabuleuse aventure de Marco PoloAkerman, Marco'nun öğretmeniDenys de La Patellière, Raoul Lévy
1965Chimes at MidnightSir John (Jack) FalstaffOrson Welles
1966Is Paris Burning?Konsolos Raoul NordlingRené Clément
1966A Man for All SeasonsKardinal WolseyFred Zinnemann
1967Le Désordre à vingt ansKendisiJacques Baratier
1967Casino RoyaleLe ChiffreFarklı yönetmenler
1967The Sailor from GibraltarLouis de MozambiqueTony Richardson
1967I'll Never Forget What's'isnameJonathan LuteMichael Winner
1967Oedipus the KingTiresiasPhilip Saville
1968TepepaAlbay CascorroGiulio Petroni
1968The Immortal StoryMr. Charles ClayOrson Welles
1968Around the World of Mike ToddAnlatıcıSaul Swimmer
1968House of CardsLeschenhautJohn Guillermin
1968Kampf um Rom Iİmparator JustinianRobert Siodmak
1969Kampf um Rom II - Der VerratJustinianRobert Siodmak
1969The Southern StarPlankettSidney Hayers
1969Bitka na NeretviChetnik senatorüVeljko Bulajic
196912 + 1MarkanNicolas Gessner, Luciano Lucignani
1970Is It Always Right to Be Right?AnlatıcıLee MishkinKısa animasyon.
1970A Horse Called NijinskyAnlatıcıJo Durden-Smith
1970The Kremlin LetterBresnavitchJohn Huston
1970Start the Revolution Without MeAnlatıcıBud Yorkin
1970Catch-22General DreedleMike Nichols
1970Salvador DalíAnlatıcıJean-Christophe Averty
1970WaterlooLouis XVIIISergei Bondarchuk
1971MalpertuisCassaviusHarry Kümel
1971Freedom RiverAnlatıcıSam Weiss
1971Sentinels of SilenceAnlatıcıRobert Amram
1971A Safe PlaceBüyücüHenry Jaglom
1971Directed by John FordAnlatıcıPeter Bogdanovich
1971Ten Days WonderTheo Van HornClaude Chabrol
1972Future ShockAnlatıcıAlexander Grasshoff
1972Get to Know Your RabbitMr. DelasandroBrian De Palma
1972Treasure IslandLong John SilverJohn Hough
1972NecromancyMr. CatoBert I. Gordon
1974Ten Little IndiansTeypteki sesPeter Collinson
1974F for FakeKendisiOrson Welles
1975Who's Out There?Anlatıcı
1975Bugs Bunny SuperstarAnlatıcıLarry Jackson
1976Voyage of the DamnedEstedesStuart Rosenberg
1977Some Call It GreedAnlatıcıTim Forbes
1977Rime of the Ancient MarinerAnlatıcıLarry Jordan
1977The Lions of CapitalismAnlatıcıTim Forbes
1977Hot TomorrowsParklawn Mortuary (ses)Tim Forbes
1977The Challenge... A Tribute to Modern ArtHerbert Kline
1978Mysterious Castles of ClayAnlatıcıAlan Root
1978Il Grande attaccoAnlatıcıUmberto Lenzi
1979The Late Great Planet EarthKendisi, Anlatıcı.Robert Amram, Rolf Forsberg
1979The Muppet MovieLew LordJames Frawley
1979The Double McGuffinAnlatıcıJoe Camp
1980Step AwayAnlatıcıRoberto Ponce, Marcos Zurinaga
1980The GreenstoneAnlatıcıKevin Irvine
1980The Secret Life of Nikola TeslaJ.P. MorganKrsto Papic
1981Search for the TitanicMichael Harris
1981The Man Who Saw TomorrowSunucu, AnlatıcıRobert Guenette
1981History of the World: Part IAnlatıcıMel Brooks
1982ButterflyJudge RauchMatt Cimber
1982GenocideAnlatıcıArnold Schwartzman
1982Slapstick (Of Another Kind)Uzaylıların Babası (ses)Steven Paul
1983Where Is Parsifal?KlingsorHenri Helman
1983Hot MoneySheriff PaisleyZale Magder
1984The Road to BressonKendisiLeo De Boer, Jurriën Rood
1984The Enchanted JourneyPippoYakikoto HiguchiSadece İngilizce versiyonda.
1984In Our HandsKendisiRobert Richter, Stanley Warnow
1985Almonds and RaisinsAnlatıcıDavid Elstein, Russ Karel
1985The Transformers: The MovieUnicron (ses)Nelson Shin

Kaynakça

  • Yeres, Artun (derleyen) (2004). "Göstermenin Sorumluluğu". İstanbul: Donkişot Yayınları. s. 497. ISBN 975-6511-25-7

Dış bağlantılar

Orijinal kaynak: orson welles. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Kategoriler