orcıd ne demek?

ORCID: Araştırmacı Kimlik Doğrulama ve Bağlantı Sistemi

ORCID (Open Researcher and Contributor ID), araştırmacıların benzersiz ve kalıcı bir dijital kimliğe sahip olmalarını sağlayan, kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. Amaç, araştırmacıların yayınlarını, hibelerini, bağlılıklarını ve diğer profesyonel aktivitelerini otomatik olarak bağlayarak, bilimsel iletişimi iyileştirmektir. ORCID, araştırmacıların isimlerinin karıştırılmasını veya farklı yazılışlarını ortadan kaldırarak, araştırma çıktılarının doğru bir şekilde ilişkilendirilmesini sağlar.

Tarihçe ve Gelişim

ORCID fikri, bilimsel yayıncılık ve araştırma topluluğunun, araştırmacıların kimliklerini net bir şekilde belirleme ihtiyacından doğmuştur. Farklı disiplinlerde çalışan araştırmacılar, aynı isimlere sahip olabilir veya isimlerini farklı şekillerde yazabilirler. Bu durum, yayınların ve diğer araştırma çıktılarının doğru kişiye atfedilmesini zorlaştırabilir. ORCID, bu sorunu çözmek amacıyla 2012 yılında kurulmuştur.

Temel Özellikler ve İşlevler

• Benzersiz Kimlik: Her araştırmacıya atanan 16 basamaklı benzersiz bir kimlik numarasıdır.
• Kalıcılık: Araştırmacı kariyerinin her aşamasında aynı kimlik numarasını kullanır.
• Birlikte Çalışabilirlik: Farklı sistemler ve platformlarla entegre edilebilir.
• Şeffaflık: Araştırmacı, ORCID kaydındaki bilgileri kontrol edebilir ve güncelleyebilir.
• Ücretsiz: Bireysel araştırmacılar için ORCID kaydı ücretsizdir.

ORCID'in Faydaları

• Araştırmacı İçin:
  • Yayınların ve diğer araştırma çıktılarının doğru bir şekilde ilişkilendirilmesini sağlar.
  • Başvuru süreçlerini kolaylaştırır (örn., hibe başvuruları, yayın gönderimi).
  • Araştırma kariyerini yönetmeyi kolaylaştırır.
  • Farklı sistemlerdeki bilgileri tek bir yerde toplama imkanı sunar.
• Kurumlar İçin:
  • Araştırma çıktılarının izlenmesini ve raporlanmasını kolaylaştırır.
  • Araştırmacıların performansını değerlendirmeye yardımcı olur.
  • Araştırma veri kalitesini artırır.
• Fon Sağlayıcılar İçin:
  • Hibe alan araştırmacıların yayınlarını ve diğer çıktılarını takip etmeyi kolaylaştırır.
  • Hibe programlarının etkinliğini değerlendirmeye yardımcı olur.
• Yayıncılar İçin:
  • Makale gönderim süreçlerini kolaylaştırır.
  • Yayınların doğru bir şekilde ilişkilendirilmesini sağlar.
  • Yayın Etiği ihlallerini önlemeye yardımcı olur.

ORCID ve Bilimsel İletişimdeki Rolü

ORCID, açık bilim ve bilimsel iletişimin önemli bir parçasıdır. Araştırma verilerinin ve sonuçlarının daha şeffaf ve erişilebilir olmasını sağlayarak, bilimsel işbirliğini teşvik eder. Ayrıca, Bilimsel Sahtekarlık ve İntihal gibi sorunların önüne geçilmesine yardımcı olur.

ORCID Kaydı Nasıl Alınır?

ORCID kaydı almak oldukça basittir:

1. ORCID web sitesine (https://orcid.org/) gidin.
2. "Register for an ORCID iD" veya benzeri bir butona tıklayın.
3. Gerekli bilgileri (ad, soyad, e-posta adresi vb.) girin.
4. Bir şifre oluşturun ve gizlilik ayarlarınızı belirleyin.
5. Kullanım koşullarını kabul edin ve kaydınızı tamamlayın.

ORCID ve Diğer Kimlik Doğrulama Sistemleri

ORCID, diğer kimlik doğrulama sistemleriyle (örn., ResearcherID, ScopusID) birlikte çalışabilir. Bu, araştırmacıların farklı sistemlerdeki bilgilerini ORCID kaydına aktarmalarına ve tek bir merkezi kimlik profili oluşturmalarına olanak tanır.

ORCID'in Geleceği

ORCID, bilimsel iletişim ve araştırmanın giderek daha önemli bir parçası haline gelmektedir. Gelecekte, ORCID'in daha da yaygınlaşması ve daha fazla sistem ve platformla entegre olması beklenmektedir. Ayrıca, ORCID'in araştırma verilerinin yönetimi ve paylaşımı gibi alanlarda da daha aktif bir rol oynaması öngörülmektedir.

Tartışmalar ve Eleştiriler

Her ne kadar ORCID büyük ölçüde kabul görmüş olsa da, bazı eleştiriler de bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Veri Gizliliği: ORCID profillerindeki bilgilerin güvenliği ve gizliliği konusunda endişeler bulunmaktadır.
• Kullanım Zorunluluğu: Bazı kurumlar ve yayıncılar ORCID'i zorunlu tutmakta, bu durum bazı araştırmacılar tarafından eleştirilmektedir.
• Tekelleşme: ORCID'in bilimsel kimlik doğrulama alanında tekel oluşturabileceği endişesi bulunmaktadır.

Sonuç

ORCID, araştırmacıların kimliklerini net bir şekilde belirleme ve bilimsel iletişimi iyileştirme konusunda önemli bir araçtır. Faydaları ve yaygın kullanımı göz önüne alındığında, ORCID'in gelecekte bilimsel araştırma ve yayıncılıkta daha da önemli bir rol oynaması beklenmektedir.