oltre
oltp
olt (il)
oltenya
olten

oltu ne demek?

Oltu (Ermenice: Ողթիկ Vołt'ik; Gürcüce: ოლთისი Oltisi), Erzurum ilinin bir ilçesidir. Nüfusu 2021 yılı itibarıyla 30.316 kişidir. 72 adet mahallesi vardır. Coğrafi olarak Erzurum ilinin kuzeydoğusunda, Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgelerinin kesişim noktasında yer alır. Yusufeli, Olur, Şenkaya, Narman, Tortum ve Uzundere ilçeleri ile çevrilidir. İlçe merkezi Oltu Çayı vadisine kurulmuştur. Erzurum il merkezine 117 km uzaklıktadır.

Oltu, sosyo-ekonomik gelişmişlik açısından Erzurum'un merkez ilçelerinden sonra ilk sırada yer almaktadır.1 Ekonomisi büyük oranda tarım, hayvancılık, madencilik ve orman ürünlerine dayanmaktadır. Atatürk Üniversitesi'ne bağlı 2 fakülte ve 1 meslek yüksekokulu ilçede bulunmaktadır. Oltu, Doğu Anadolu Bölgesi'ni Doğu Karadeniz Bölgesi'ne bağlayan Hopa-İran Transit karayolu üzerinde konumlanmıştır.2

Oltu'nun tarihi M.Ö. 10. yüzyıla kadar dayanmaktadır. Hurriler, Urartular, Kimmerler, İskitler, Persler, Makedonlar, Arşaklılar, Ermeniler, Romalılar, Bizanslılar, Hazarlar, Emeviler, Abbasiler, Gürcüler, Selçuklular, İlhanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Osmanlılar, Ruslar gibi birçok farklı devletin hakimiyeti altına girmiştir. Mondros Antlaşması ile Türkiye toprakları dışında kalan Oltu, 13 ay boyunca Oltu Şura Hükumeti tarafından yönetilmiş ve 17 Mayıs 1920'de Ankara hükumetine katılmıştır. 1926'da Erzurum iline bağlı bir ilçe haline getirilmiş, 1946 yılında Şenkaya ve 1958 yılında Olur, Oltu'dan ayrılarak yeni birer ilçe haline getirilmişlerdir.3

Oltu, Köppen iklim sınıflandırmasına göre yazları sıcak ve her mevsim yağışlı olan nemli karasal iklime sahiptir.4 Oltu, Cağ kebabı ve Oltu taşı ile meşhurdur.

Tarih

Oltu Kalesinde bulunan bir yazıt MS 7. yüzyıla tarihlendirilmiştir ancak bölgede yerleşimin çok daha erken kurulduğu bilinmektedir.5 Şehir kalesi bir zamanlar Mamikonyan nakhararlarına aitti ve daha sonra Bagratuniler'in eline geçti. İdari olarak Tayk vilayetinin Vok'aghe bölgesi sınırları içinde bulundu.6 Oltu'nun müstahkem bir yerleşim yeri olması ilk olarak, 9. yüzyılda Gürcü Bagratidlerin bu bölgeyi işgal ettiği zamandır. İber Kuropalates David'in 1000 yılında ölümünden sonra, İmparator II. Basil'in birlikleri, Oltu'nun da dahil olduğu Tao-Tayk bölgesindeki kaleleri ve kasabaları işgal etti.7 Sonraki yüzyıllarda Oltu; Selçuklu Türkleri, Moğollar ve Türkmen boylarının kontrolüne art arda geçti. Osmanlılar Olti'yi on altıncı yüzyılda Gürcüler'den fethetti.8

1829 yazında Ruslar bölgenin kontrolünü ele geçirdi ancak Osmanlı'ya bıraktı.9 1877-78 Rus-Türk Savaşı sırasında kasaba, Rus İmparatorluğu'na dahil edildi ve Kars Oblastı'nın bir bölümü yapıldı.10 Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesinden önce Olti'nin nüfusu 2.373'tü. 1918'in son aylarında Olti, nominal olarak Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin bir parçasıydı ancak Türk kumandanlar tarafından yönetildi. 1919-1920'de Oltu, Birinci Ermenistan Cumhuriyeti'nin bir parçasıydı. 1920'de Doğu Anadolu'da Kazım Karabekir önderliğindeki Türk orduları, Türk Ulusal Kurtuluş Savaşı sırasında Ermenistan'a saldırdı ve Oltu'yu ele geçirdi, ele geçirilen topraklar Türkler ve Sovyetler arasında imzalanan müteakip antlaşmalarla Türkler'e bırakıldı.11

Tarihi eserler

'daki başlıca tarihi manzara kaledir,12 kayalık bir çıkıntının üstünü örter. Duvarları, güneybatıdaki heybetli bir yamaç da dahil olmak üzere büyük yuvarlak kuleler ve çıkıntılarla güçlendirilmiştir.13 Bitişikteki küçük bir yerleşimi korumak için duvarlar, yerleşimin etrafından dolaşmıştır. Bu Orta Çağ kalesi, 7. ve

  1. yüzyıllar arasındaki iki büyük inşaat döneminin sonucudur. 1977 yılında Türk Mühendisler Birliği tarafından büyük onarımlar yapılmıştır.14 Kuzey kulesinin tepesinde, 7. yüzyıldan kalma "iki dilli" Rumca-Ermenice yazıtın bulunduğu bir Gürcü altı köşeli kilisesinin kalıntıları var. Bu Gürcü kilisesi, 9. ve 10. yüzyıllar arasındaki bir zamanda inşa edilmiştir.15 Kuzey kulesinin içinde Müslüman bir evliya olan Mısri Zennun'un mezarı var.1617 Oltu-Penek vadisini çevreleyen tepelerde; Cücürüs, Köroğlu, Olur, Kamhıs, Soğmun, Oğlan ve Kız çevresinde geç antik ve ortaçağ kiliseleri ile kaleler yer almaktadır.18

Osmanlı döneminde Arslan Paşa Camii, mezarıyla birlikte Arslan Paşa tarafından 1665 yılında yaptırılmıştır.19 Kalem minareli kubbeli bir yapıdır. Yakınında Mısri Zennun'un 14. yüzyıldan kalma kümbeti bulunur.20 Rus yönetimi sırasında (1878-1914) yeni bir kilise inşa edilmiştir. Taşlarının bir kısmı ortaçağ Bana Katedrali'nden gelmiş olabilir. Ocak 2019'a kadar kısmen harap olan kilisenin restore edileceği kaymakam Şenol Turan tarafından açıklandı.2122 Projenin 2021'de tamamlanması planlanıyor ve kilise kütüphaneye dönüştürülecek.23 Gaziler köyünde, 1784 yılında inşa edilmiş küçük bir Osmanlı camiinin bulunduğu

  1. yüzyıldan kalma bir Saltuklu kalesi de bulunmaktadır.

Coğrafya

Oltu ilçesi; Erzurum'un Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinin kesişim noktasında, Erzurum ilinin kuzeydoğusunda yer alır. Erzurum il merkezine 116 km uzaklıktadır.24 Deniz seviyesinden yüksekliği 1275 m'dir. İlçe 41-59 doğu boylamı 40-34 kuzey enlemi içerisinde yer almaktadır.25

İlçenin komşuları Şenkaya, Yusufeli (Artvin), Olur, Narman, Tortum ve Uzundere ilçeleridir. 2020 verilerine göre toplam 72 adet mahallesi vardır.26 Ayrıca Oltu, Erzurum'un gelişmiş ilçelerinden biri27 olup Erzurum'u Kars'a ve Ardahan'a ve Artvin'e bağlayan ana yola sahiptir.

İklim ve bitki örtüsü

, Çoruh Nehri'nin bir kolu olan Oltu Çayı vadisine kurulmuştur. Vadinin dışında, geniş dağ ormanları vardır ve topoğrafya dağlıktır. İklim yazları sıcak, kışları ise soğuk ve karlıdır ancak gerek yükseltinin az olması gerekse Karadeniz ikliminin ılımanlığından dolayı aşırı değildir.28 Ortalama sıcaklık 10.2 °C, en düşük sıcaklık ortalaması 9.3 °C civarındadır.29 En yüksek hava sıcaklığı 1988 yılında 31.4 °C olarak ölçülmüştür.30 Temmuz-Ağustos ayları sıcaklığın en yüksek olduğu aylardır.31 Yıllık yağış ortalaması 29.6 kg/m² ’dir ve yağışlar genellikle ilkbahar-sonbahar aylarında yoğunlaşmıştır.32 İlçenin en yüksek noktaları 3030 metre ile Akdağ ve 2000 metre ile Kırdağ'dır.33 İlçenin ormanlık bölgelerinde; kavak, sarıçam, pelit, karaağaç gibi ağaç türlerine tesadüf edilir.34 Vadi boyunca ise özellikle kavak ve söğüt ağaçları ile meyve ağaçları bulunmaktadır.35 Ayrıca bölgede üç endemik bitki türü bulunmaktadır: Astragalus nigrocalycinus, Centaurea taochia, Delphinium munzianum.36

Oltu taşı

Oltu, yarı-değerli bir taş olan Oltu taşı ile ünlüdür. Bu taşa Kara kehribar da denilmektedir ve parlak siyah renktedir, işlendikçe sertleşir ve parlar. Takı, tespih, anahtarlık, ağızlık ve kutu gibi süs eşyalarının üretiminde kullanılır.

Etimoloji

Oltu'nun 1282 yılına ait Türkçe adı: Oltî, 1075 yılına ait Ermenice adı: Uğtik (akkusativ: Uğtis), 1014 yılına ait Gürcüce adı: Olti (genarativ: Oltis) şeklindedir. Ermenice "Ուղդիք" adı Ortaçağdan önce "Ultik" şeklinde telaffuz edilirdi.3738

Nüfus

1897 nüfus sayımına göre okrugun nüfusu 31.500'dü. Nüfusun %62,6'sını Türkler (%15'i Oltu şehrinde39), %11.1'ini Kürtler, %9.9'unu Ermeniler (%44,5'i Oltu şehrinde40), %8.6'sını Rumlar, %3.2'sini Türkmenler ve %2.8'ini Ruslar oluşturmaktaydı. Okrug merkezi Oltu'nun nüfusu ise 2.373'tü.4142

Ayrıca ilçe ulaşım, iklim, kültür, ekonomi gibi birçok yönden çevresine göre çok daha gelişmiş olduğundan göçler de almıştır. Ermeni Soykırımı'ndan önce, kent nüfusunun neredeyse yarısı Ermeni idi (%44,5).43

Dil

Uzun süre Ermeniler ile birlikte yaşayan yöre halkının dilinde Ermenice'den alınma birçok sözcük vardır.44 Ayrıca bölgedeki köylerin eski isimlerinin birçoğu da Ermenice kökenlidir.454647 Ermenice'den alınan sözcüklerden bazıları tabloda gösterilmiştir:4849

Oltu/Erzurum ağzıAnlamıErmeniceOltu/Erzurum ağzıAnlamıErmenice
aha, ahanişteaha, ahangındılyuvarlak, şişmangundul
aḫbunahır gübresiaxp, ałbungogumtomurcukkokon
cağşişčałguguzçömelmişkkuz
çorhastalık, dertč’oṙḫımiyhsümükxlik
çıtdıḫdişilik organıcilikḳomüstü kapalı ağılgom
dırçiyhtekmetṙčiktermaşnesne, şey, huysuzt’er + maš

Oltu'da kullanılan Türkçe ağzının Doğu Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:

<table> <tbody> <tr class="odd"> <td><p><strong>1. Doğu Anadolu ağızları</strong></p> <p><strong>1.1.1.</strong> <a href="Ağrı" title="wikilink">Ağrı</a>, <a href="Malazgirt" title="wikilink">Malazgirt</a> <strong>1.1.2.</strong> <a href="Muş" title="wikilink">Muş</a>, <a href="Bitlis" title="wikilink">Bitlis</a> <strong>1.1.3.</strong> <a href="Ahlat,_Bitlis" title="wikilink">Ahlat</a>, <a href="Adilcevaz" title="wikilink">Adilcevaz</a>, <a href="Bulanık" title="wikilink">Bulanık</a>, <a href="Van" title="wikilink">Van</a> <strong>1.1.4.</strong> <a href="Diyarbakır" title="wikilink">Diyarbakır</a> <strong>1.1.5.</strong> <a href="Palu" title="wikilink">Palu</a>, <a href="Karakoçan" title="wikilink">Karakoçan</a>, <a href="Bingöl" title="wikilink">Bingöl</a>, <a href="Karlıova" title="wikilink">Karlıova</a>, <a href="Siirt" title="wikilink">Siirt</a></p> <p><strong>1.2.1.</strong> <a href="Kars" title="wikilink">Kars</a> (<em>yerli</em>) <strong>1.2.2.</strong> <a href="Erzurum" title="wikilink">Erzurum</a>, <a href="Aşkale" title="wikilink">Aşkale</a>, <a href="Ovacık,_Aşkale" title="wikilink">Ovacık</a>, <a href="Narman" title="wikilink">Narman</a> <strong>1.2.3.</strong> <a href="Pasinler" title="wikilink">Pasinler</a>, <a href="Horasan" title="wikilink">Horasan</a>, <a href="Hınıs" title="wikilink">Hınıs</a>, <a href="Tekman" title="wikilink">Tekman</a>, <a href="Karayazı" title="wikilink">Karayazı</a>, <a href="Tercan" title="wikilink">Tercan</a> (<em>kısmen</em>) <strong>1.2.4.</strong> <a href="Bayburt" title="wikilink">Bayburt</a>, <a href="İspir" title="wikilink">İspir</a> (<em>güney</em>), <a href="Erzincan" title="wikilink">Erzincan</a>, <a href="Çayırlı" title="wikilink">Çayırlı</a>, <a href="Tercan" title="wikilink">Tercan</a> (<em>kısmen</em>) <strong>1.2.5.</strong> <a href="Gümüşhane" title="wikilink">Gümüşhane</a> <strong>1.2.6.</strong> <a href="Refahiye" title="wikilink">Refahiye</a>, <a href="Kemah" title="wikilink">Kemah</a> <strong>1.2.7.</strong> <a href="Kars" title="wikilink">Kars</a> (<em>Azeriler ve Terekemeler</em>)</p> <p><strong>1.3.1.</strong> <a href="Posof" title="wikilink">Posof</a>, <a href="Artvin" title="wikilink">Artvin</a>, <a href="Şavşat" title="wikilink">Şavşat</a>, <a href="Ardanuç" title="wikilink">Ardanuç</a>, <a href="Yusufeli" title="wikilink">Yusufeli</a></p> <p><strong>1.3.2.1.</strong> <a href="Ardahan" title="wikilink">Ardahan</a>, <a href="Olur" title="wikilink">Olur</a>, <strong>Oltu</strong>, <a href="Şenkaya" title="wikilink">Şenkaya</a>, <a href="İspir" title="wikilink">İspir</a> (<em>Hunut grubu</em>), <a href="Tortum" title="wikilink">Tortum</a></p> <p><strong>1.4.1.</strong> <a href="Kemaliye" title="wikilink">Kemaliye</a>, <a href="İliç" title="wikilink">İliç</a>, <a href="Ağın" title="wikilink">Ağın</a> <strong>1.4.2.</strong> <a href="Tunceli" title="wikilink">Tunceli</a>, <a href="Hozat" title="wikilink">Hozat</a>, <a href="Mazgirt" title="wikilink">Mazgirt</a>, <a href="Pertek" title="wikilink">Pertek</a> <strong>1.4.3.</strong> <a href="Harput" title="wikilink">Harput</a> <strong>1.4.4.</strong> <a href="Elazığ" title="wikilink">Elazığ</a>, <a href="Keban" title="wikilink">Keban</a>, <a href="Baskil" title="wikilink">Baskil</a> </p></td> </tr> </tbody> </table>

Politika

Oltu Belediye Başkanları

Oltu'da görev yapmış belediye başkanlarını gösteren tablo:50

YılBelediye BaşkanıYılBelediye BaşkanıYılBelediye BaşkanıYılBelediye Başkanı
?-1920Hüseyin Özden1932-1936Ahmet Yalçın1964-1968Nazım Karabulut1984-1999Osman Ayyıldız
1920-1924Salim Haşimoğlu1950-1951Mustafa Kamacı1968-1973Nazım Karabulut1999-2004Necmettin Taşçi (MHP)
1924-1928Sait Özlütürk1951-1955Nazım Karabulut1973-1980Yılmaz Türkan2004-2019İbrahim Ziyrek (AKP)
1928-1932Salim Haşimoğlu1956-1960Mustafa Kamacı1980-1984Cengiz Yıldırım2019Necmettin Taşçi (BBP)

Oltu Kaymakamları

Oltu'da görev yapmış kaymakamları gösteren tablo:51

Ad soyadGörev tarihiAd soyadGörev tarihiAd soyadGörev tarihiAd soyadGörev tarihiAd soyadGörev tarihiAd soyadGörev tarihi
Cumhuriyet öncesiCumhuriyet sonrasıAvni ÖZERKAN (Vekil)1940Mümin ÖZIŞIK1958-1960Halit GÜNGÖR1971-1972Fatih ŞAHİN1994-1997
Yusuf Ziya Bey1918-1919Hasan Hüsnü ÇAKIR1924Maksut İzzet (Azmi) GÖKÇE1940-1942Fikret KOÇAK1960-1961Derih AKYÜZ1973İ.Kürşat AĞCA1997-2001
Mehmet Ramiz Bey1919-1920Süleyman Memduh Bey1923-1926Celal BALKANLI1943-1944İlhan  ERENEL1961-1962Şükrü ERDEM1973-1975Yücel YAVUZ2001-2003
Yusuf Ziya Bey1920Cemal Bey1927-1930Agah EROZAN1944-1945Münip ÖZDEMİR1963-1964Nuri YAMAN1976-1979Eyup TEPE2003-2006
Hasan Faiz ERGUN1921-1922Refik KUZUCU1931-1933Dr.Kemal KORAY1945Osman GÜRBÜZ1964-1966İbrahim ERHAN1979-1981Ömer Lütfi YARAN2006-2009
Basri Bey1933Etem YETGİNER1945-1946Tevfik GÜNER (Vekaleten)1966-1967Erol AKINCI1981-1984Gürkan POLAT2010-2011
Pertev Bey1934-1935Ali Haydar ÖZKIN1947-1949  Erol TEZCAN1967-1968İsa PARLAK1984-1985Fatih ÇOBANOĞLU2011-2013
İzzettin ÖÇ1935-1936Mustafa Nuri DİNÇ1950-1952Selçuk ÇOLAKOĞLU1968-1969Hakkı Teke1986-1989Abdullah ŞEN2013-2014
A.Fevzi HAMURCULU1936-1938Nihat ÜÇYILDIZ1953-1954Turhan GÖRGÜN1969-1970Osman ATEŞ1989-1992M.Gökhan ZENGİN2014-2016
Ali Fehmi KAYAR1938-1939Muammer AKMAN1954-1958Çetin YÜCEL1971Mehmet HAMURCU1992-1995Şenol TURAN2016-...

Politikacılar

Oltu doğumlu politikacıları gösteren liste:

Eğitim ve sağlık

İlçede okuma yazma oranı 2014 verilerine göre %90'dır.53 Oltu'daki eğitim kurumlarını gösteren liste:5455

Yükseköğretim

  • Oltu Meslek Yüksekokulu
  • Atatürk Üniversitesi Oltu Yer Bilimleri Fakültesi
  • Atatürk Üniversitesi Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi

Lise

  • Oltu Anadolu Lisesi
  • Oltu Yusuf Ziya Bey Kız Anadolu Lisesi
  • Oltu Fen Lisesi
  • Oltu İbn - i Sina Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
  • Oltu Nenehatun Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
  • Oltu Yavuz Selim Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
  • Oltu Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi
  • Oltu Anadolu İmam Hatip Lisesi
  • Oltu Meslek ve Teknik Anadolu Lisesi

Ortaokul

  • Ayvalı Ortaokulu
  • Cumhuriyet Ortaokulu
  • Gökçedere Ortaokulu
  • Karabekir Ortaokulu
  • Küçük Orcuk Ortaokulu
  • Mehmet Akif Ersoy Ortaokulu
  • Oltu Ortaokulu
  • İMKB Yatılı Bölge Ortaokulu|İlkokul

İlkokul

  • Atatürk İlkokulu
  • Ayvalı İlkokulu
  • Fatih İlkokulu
  • Gökçedere İlkokulu
  • Karabekir İlkokulu
  • Şehitler İlkokulu
  • Yasin Haşimoğlu İlkokulu
  • 25 Mart İlkokulu
  • Mehmet Akif Ersoy İlkokulu

Anaokulu

  • Vilayetler Birliği Nenehatun Anaokulu
  • Oltu Anaokulu

Yaygın eğitim

  • Oltu Halk Eğitim Merkezi
  • Oltu Mesleki Eğitim Merkezi
  • Oltu Öğretmen Evi ve Akşam Sanat Okulu

Oltu'da 100 yataklı bir Devlet Hastanesi, 1 Toplum Sağlığı Merkezi, 1 Verem Savaş Dispanseri, 1 Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonu, 13 sağlık evi, 2 serbest diş hekimi ve 10 eczane bulunmaktadır.5657

Yemek

<big>Oltu cağ kebabı</big>Oğlak veya kuzu etinden yapılan, önceden terbiye edilmiş etin yatık olarak odun ateşinde pişirilmesi suretiyle hazırlanan ve cağ veya bico adı verilen şişlerle servisi yapılan günümüzde Türkiye'nin hemen her tarafında tüketilen bir tür kebap yemeğidir.58

Kuzu eti; reyhan, tuz, karabiber ve soğan ile birlikte yoğrularak bir süre bekletilir. Ardından kalın bir şişe büyük parçalar halinde dizilir ve ocağa alınır. Etler piştikten sonra cağa takılarak kesilir. Soğan ve lavaş ekmeği ile servis edilir.

Cağ kebabı olacak kuzunun seçimi esnasında özellikle 6 aylık olmasına ve yaşıtlarından daha boylu ve dolgun olmasına dikkat edilmektedir.

Diğer yemekler

Dosya:A plate of siron.jpg|Siron Dosya:Çılbır with duck-fat sautéed Ramps (14826584557).jpg|Çılbır Dosya:Su Böreği.JPG|Su böreği Dosya:Baked kete photo.jpg|Kete Dosya:Kuymak in a sahan.jpg|Kuymak Dosya:Mantı (Ankara).jpg|Mantı Dosya:Tutmaç soup.jpg|Kesme aşı Dosya:Ayva Tatlısı.jpg|Ayva tatlısı

Dış bağlantılar

Kaynakça

Orijinal kaynak: oltu. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

  1. ↩
  2. ↩
  3. ↩
  4. ↩

  5. Hakobyan, Tadevos Kh. «Օլթի» (Olti). Armenian Soviet Encyclopedia. vol. xi. Yerevan: Armenian Academy of Sciences, 1986, pp. 527-528. ↩

  6. ↩
  7. ↩

  8. Gürcistan Sovyet Ansiklopedisi, 7. cilt ↩

  9. ↩
  10. ↩
  11. ↩
  12. ↩
  13. ↩
  14. ↩
  15. ↩
  16. ↩
  17. ↩
  18. ↩
  19. ↩
  20. ↩
  21. ↩
  22. ↩
  23. ↩
  24. ↩
  25. ↩
  26. ↩
  27. ↩
  28. ↩
  29. ↩
  30. ↩
  31. ↩
  32. ↩
  33. ↩
  34. ↩
  35. ↩

  36. Doğa Biziz! | erişimtarihi = 19 Kasım 2020 | dil = tr-TR | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180804090913/https://www.dogadernegi.org/olur-oltu-bozkirlari/ | arşivtarihi = 4 Ağustos 2018}} ↩

  37. ↩
  38. ↩

  39. Census data of the Russian Empire from 1897 (in Russian) ↩

  40. ↩
  41. ↩

  42. ^ a b Census data of the Russian Empire from 1897 (in Russian) ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей (Rusça) ^ Памятная книжка и Адрес-календарь Карсской области на 1914 год (Rusça) ↩

  43. ↩
  44. ↩
  45. ↩
  46. ↩
  47. ↩
  48. ↩
  49. ↩
  50. ↩
  51. ↩
  52. ↩
  53. ↩
  54. ↩
  55. ↩
  56. ↩
  57. ↩
  58. ↩

Kategoriler

tao-klarceti
erzurum ilinin ilçeleri
türkiye'deki ilçeler
oltu çayı
oltu namaz vakitleri
oltu taşı
ölü
olu adam film
ölü adam (film)
ölü balığın canlanıp denize girdiği yer
ölü balık bakışı
ölü biri bir kör sevdi
oluç
olucak
olucak mı olacak mı
olucak mı olacak mı yazılır
ölücü
ölüden bahsetmek onu rahatsız eder mi