Nutuk, yazıldığı dönemde Cumhuriyet Halk Fırkası umumi reisi olan Gazi Mustafa Kemal'in 15-20 Ekim 1927 tarihlerinde, 1919'dan 1927'ye dek kendisinin ve silah arkadaşlarının faaliyetlerini özetlediği konuşmasının metnidir.1 Kültür Bakanlığı Yayınevi tarafından (belgeler bölümü dışında) yaklaşık 900 sayfalık bir kitap olarak yayımlanmıştır ve Türkiye'nin bu dönemle ilgili en temel resmî tarih kaynağı olma niteliğindedir.
Nutukun güncel Türkçeye çevrilmiş sürümleri pek çok yayınevi tarafından basılmış, bazıları Söylev adını tercih etmişlerdir.
Nutuk, belgeleri sayesinde, Atatürk'ün tarihçi kimliğini de ortaya koymaktadır. Atatürk, yaşanılan olaylarla ilgili kayıtlı belgeleri toplamış ve Nutuku yazarken bu belgelere dayanarak icraatlarını özetlemiştir. Nutuk, Gençliğe Hitabe ile sona erer.
Konuşma, objektifliği hususunda başta Halide Edib ve Kâzım Karabekir tarafından olmak üzere birçok kişinin eleştirisine hedef olmuştur.2
Nutuk, Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı dönemini birinci ağızdan aktardığı, Cumhuriyet tarihi açısından önemli bir eserdir.
Atatürk, Nutuk ile geçmişi anlatıp aynı zamanda gelecekte olabilecek tehlikelerin önceden sezilebilmesi için alınacak derslerden bahsetmektedir. Bazı sayfalarda açıkça belirttiği "sonraki yıllarda durumun kolay ve açıkça değerlendirilmesi için bu kadar ayrıntıya yer verilmiştir" sözü ile Atatürk ileri görüşlülüğünü bir kere daha ortaya koymuştur.45
Aynı zamanda bu kitap, şu an Türkiye'de okutulan T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinin ders ve çalışma kitaplarının hazırlamasında en büyük rolü oynamıştır. Bu kitap Atatürk'ün Samsun'a çıktığı tarih olan 19 Mayıs 1919'dan, Cumhuriyet sonrası inkılap dönemine kadarki (1927) zaman diliminde olan olayları anlatmaktadır.
Atatürk'ün yetiştiği dönemde kullanılan söz dağarcığı ve cümle yapısı bakımından ulusal edebiyat devrinin temsil ettiği dildir. Klasik Osmanlıcaya göre oldukça sadeleştirilmiştir. O devirde kullanılan Arapça ve Farsça sözcükler ve bu dillerden alınan kurallarla oluşturulan tamlamalar, devlet dilinde kullanımından dolayı Nutuk'a girmiş sözcükler nedeniyle dili günümüze göre oldukça ağırdır. Dil kullanılırken anlatılan duruma göre bazen kısa ve keskin tümceler bazen de uzun ve hareketli söyleyişlere yer verilmiştir.
Murat Bardakçı'nın aktardığına göre Nutuk, ilk yazıldığında şimdi piyasada satılanlar gibi değildi. Nutuk, Mustafa Kemal'in ilk yazdığı Nüsha'da "1335 Senesi Mayıs'ının 19. günü Samsun'a çıktım." cümlesinden evvel yuvarlak içine alınmış bir şekilde "Ali Rıza paşa , Ahmet İzzet Paşa'ya "Cumhuriyet yapacaklar!" demiş, aleyhimde bulunmuş. İsmet Paşa'ya da İzzet Paşa söylemiş." yazan bir notla başlar. Şimdi piyasadaki Nutuk'a göre daha sert bir üsluba sahip ve daha uzun olan asıl Nutuk, Cumhuriyet Halk fırkası kurultayında okunan Nutuk mu bilmiyoruz zira ses kaydı bulunmamaktadır. Şuan orijinal ilk nüsha 1980'den beri ATASE Genelkurmay Arşivi'ndedir.
1927'de Osmanlıca harflerle basılan Nutuk'un, sonraki yıllarda birçok kurum ve kitabevi tarafından sayısız baskıları yapılmıştır. 1960'lı yıllardan başlayarak bazı baskılarda, o tarihlerde TDK'nin yaygınlaştırmaya çalıştığı öz Türkçe kullanma akımına uyularak "Nutuk" yerine "Söylev" adı da kullanılmıştır. Bazı baskılarda hem Söylev hem de Nutuk adının birlikte kullanılması tercih edilmiştir. Belli başlı "Nutuk" baskıları şunlardır:
| Yıl | Adı | Dili | Yayınevi | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| 1927 | "Nutuk" | Osmanlıca | 543 sayfa, bez ciltli, 19x27 cm ebatlarında, başta Mustafa Kemal portresi ve sonda 7 tabaka halinde 10 ayrı harita eki mevcut. Nutuk ilk defa 1927 yılında, biri asıl metin, diğeri belgeler olmak üzere Arap harfleriyle iki cilt olarak yayımlanmıştır. Aynı yıl, tek cilt halinde lüks bir baskısı da yapılmıştır. | |
| 1927 | "Discours du Ghazi Moustafa Kemal" | Fransızca | K. F. Kochler | 677 Sayfa. |
| 1928 | "Der Weg Zur Freiheit (1919-1920)" | Almanca | K. F. Kochler | |
| 1929 | "A Speech" | İngilizce | K. F. Kochler | |
| 1938 | "Nutuk" | Türkçe | Devlet Basımevi | 658 sayfa. Renkli, katlanmış harita eki var. |
| 1950 | "Nutuk, Kemal Atatürk" | Türkçe | Türk Devrim Tarihi Enstitüsü | 3 Cilt (Son cilt "Vesikalar") |
| 1963 | "Söylev (Nutuk)" | Türkçe | Türk Dil Kurumu Yayınları | 2 Cilt. Günümüz Türkçesine sadeleştirilmiş sürüm. |
| 1973 | "Nutuk" | Türkçe | Tercüman 1000 Temel Eser | Cumhuriyetin 50. yılı için özel baskı, tam metin. 2 cilt |
| 1984 | "Nutuk Söylev" | Türkçe | Türk Tarih Kurumu Yayınları | 2 Cilt. |
| 1984 | "Söylev" | Türkçe | Çağdaş Yayınları | 3 Cilt (Cilt I, Cilt II ve Cilt III). İlk cildi 17 baskı yaptı. |
| 1998 | "Söylev "Nutuk" " | Türkçe | Dündar Yayınları | |
| 2000 | "Nutuk Söylev" | Türkçe | Kaya Yayınları | |
| 2002 | "Söylev (Nutuk) Seçmeler" | Türkçe | Betil Yayıncılık | |
| 2011 | "Nutuk" | Türkçe | Yapı Kredi Yayınları | Kutulu, tek cilt, 1197 sayfa, 17.5 x 11.5 cm ebatlarında, orijinaldeki 10 renkli harita dahil. |
| 2015 | "Nutuk Ve Vesikalar" | Türkçe | Kaynak Yayınları | |
| 2016 | "Nutuk - Gençler İçin Fotoğraflarla" | Türkçe | Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları | Fotoğraflı özel baskı, 616 sayfa. |
Nutuk, yan yana düzenlenmiş Eski/Yeni Türkçe indirilebilir PDF, Bedii Yazıcı
Nutuk, Belgeler yan yana düzenlenmiş Eski/Yeni Türkçe indirilebilir PDF, Bedii Yazıcı
Nutuk : (MP3 formatında Tanıtımı:)
Nutuk Veritabanı (Eserin Latin alfabeli ilk baskısnda geçen kelimeleri arama yazılımı, Türk Dil Kurumu web sitesi)
Murat Bardakçı'nın "Asıl Nutuk neden yayınlanmaz?" isimli yazısı.
1 Murat Bardakçı'nın ve Celâl Şengör'ün Nutuk hakkındaki söylemleri.
Orijinal kaynak: nutuk (mustafa kemal atatürk). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page