noviçok ne demek?
Noviçok Hakkında Bilgi
Noviçok (Rusça: Новичо́к, "yeni gelen" anlamına gelir), 1970'ler ve 1980'lerde Sovyetler Birliği'nde geliştirilen bir dizi sinir ajanıdır. Bu ajanlar, VX sinir ajanı gibi bilinen sinir ajanlarından daha toksik olacak şekilde tasarlanmıştır.
Temel Özellikleri:
- Toksiklik: Noviçok ajanları, bilinen sinir ajanlarına kıyasla son derece toksiktir. Bu, çok küçük miktarlarda bile ölümcül olabileceği anlamına gelir.
- Formül: Noviçok ajanları, ikili silahlardır; yani, ayrı ayrı nispeten zararsız olan iki kimyasalın karıştırılmasıyla oluşturulurlar. Bu, depolanmalarını ve taşınmalarını kolaylaştırır.
- Etki Mekanizması: Diğer sinir ajanları gibi, Noviçok ajanları da asetilkolinesteraz enzimini inhibe ederek çalışır. Bu, sinirler arasındaki sinapslarda asetilkolin birikmesine neden olur, bu da kas spazmlarına, felce, solunum yetmezliğine ve ölüme yol açar.
- Belirtiler: Noviçok zehirlenmesinin belirtileri diğer sinir ajanlarınınkine benzer: göz bebeklerinin küçülmesi (miyozis), salya akması, terleme, kas seğirmesi, kusma, ishal, nöbetler ve solunum yetmezliği.
- Tedavi: Noviçok zehirlenmesinin tedavisi, diğer sinir ajanlarınınkine benzer: atropin (asetilkolin etkilerini bloke eder) ve pralidoksim (asetilkolinesteraz enzimini yeniden aktive eder). Ancak, Noviçok ajanlarının toksisitesi nedeniyle tedavi çok zor olabilir.
Kullanımı ve Olaylar:
- Noviçok ajanlarının varlığı ve özellikleri uzun süre gizli tutulmuştur.
- Noviçok ajanlarının kullanıldığı bilinen en önemli olaylar şunlardır:
- Sergei ve Yulia Skripal zehirlenmesi (2018): Eski Rus askeri istihbarat subayı Sergei Skripal ve kızı Yulia, İngiltere'nin Salisbury kentinde Noviçok sinir ajanıyla zehirlenmiştir.
- Alexei Navalny zehirlenmesi (2020): Rus muhalif lider Alexei Navalny, Rusya'da Noviçok sinir ajanıyla zehirlenmiştir.
- Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (KSYÖ), Noviçok ajanlarını kimyasal silah olarak sınıflandırmış ve üretimi, depolanması ve kullanımı yasaklanmıştır.
Önemli Kavramlar: