neuroleptikum ne demek?

Nöroleptikler Hakkında Bilgi

Nöroleptikler, diğer adıyla antipsikotikler, öncelikle psikoz tedavisinde kullanılan bir ilaç sınıfıdır. Psikoz, gerçeklikle bağlantının koptuğu, düşünce bozuklukları, halüsinasyonlar ve sanrılar gibi belirtilerle karakterize edilen bir durumdur. Nöroleptikler, beyindeki dopamin ve diğer nörotransmitterlerin aktivitesini düzenleyerek bu belirtileri hafifletmeye yardımcı olurlar.

Nöroleptiklerin Kullanım Alanları:

• Şizofreni: Şizofreni, düşünce, duygu ve davranışlarda bozukluklara yol açan kronik bir ruhsal hastalıktır. Nöroleptikler, şizofreni belirtilerini kontrol altına almada temel tedavi yöntemidir.
• Bipolar Bozukluk: Bipolar bozukluk, manik ve depresif dönemlerle karakterize edilen bir duygudurum bozukluğudur. Nöroleptikler, özellikle mani dönemlerinde duygudurumu dengelemeye yardımcı olabilirler.
• Psikotik Depresyon: Şiddetli depresyonun eşlik ettiği psikotik belirtilerin (halüsinasyonlar, sanrılar) tedavisinde kullanılır.
• Demansla İlişkili Psikoz: Demans hastalarında görülen ajitasyon, saldırganlık ve psikotik belirtilerin yönetiminde kullanılabilirler.
• Tourette Sendromu: Tourette sendromu, tiklerle karakterize nörolojik bir durumdur. Bazı nöroleptikler, tikleri azaltmaya yardımcı olabilir.
• Otizm Spektrum Bozukluğu: Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde görülen irritabilite, saldırganlık gibi davranışsal sorunların tedavisinde kullanılabilirler.

Nöroleptik Çeşitleri:

Nöroleptikler, genellikle iki ana kategoriye ayrılır:

1. Tipik (Birinci Kuşak) Nöroleptikler: Bu ilaçlar, öncelikle dopamin D2 reseptörlerini bloke ederek etki gösterirler. Daha eski ilaçlardır ve yan etkileri daha belirgin olabilir. Örnekler arasında haloperidol, klorpromazin ve flufenazin bulunur.
2. Atipik (İkinci Kuşak) Nöroleptikler: Bu ilaçlar, dopamin D2 reseptörlerinin yanı sıra serotonin ve diğer reseptörleri de etkilerler. Tipik nöroleptiklere kıyasla yan etki profilleri genellikle daha iyidir. Örnekler arasında risperidon, olanzapin, ketiapin, ziprasidon, aripiprazol ve paliperidon bulunur.

Nöroleptiklerin Yan Etkileri:

Nöroleptiklerin çeşitli yan etkileri olabilir ve bu etkiler, kullanılan ilaca, doza ve bireysel faktörlere bağlı olarak değişebilir. Yaygın yan etkiler şunları içerebilir:

• Ekstrapiramidal Semptomlar (EPS): Titreme, kas sertliği, hareketlerde yavaşlama, huzursuzluk gibi Parkinsonizm benzeri belirtiler.
• Tardif Diskinezi: İstemsiz yüz, ağız ve dil hareketleri.
• Metabolik Yan Etkiler: Kilo alımı, yüksek kan şekeri, yüksek kolesterol.
• Sedasyon (Uyuşukluk): Uyuşukluk, yorgunluk, dikkat eksikliği.
• Antikolinerjik Etkiler: Ağız kuruluğu, kabızlık, bulanık görme, idrar tutma zorluğu.
• Prolaktin Yükselmesi: Kadınlarda adet düzensizlikleri, erkeklerde meme büyümesi gibi etkilere neden olabilir.
• QT Uzaması: Kalp ritminde anormalliklere yol açabilen bir durum.
• Nöroleptik Malign Sendromu (NMS): Nadir fakat ciddi bir yan etki olup, yüksek ateş, kas sertliği, bilinç değişikliği gibi belirtilerle kendini gösterir. Acil tıbbi müdahale gerektirir.

Önemli Not:

Nöroleptikler mutlaka bir psikiyatrist tarafından reçete edilmeli ve düzenli olarak takip edilmelidir. İlaçların kullanımı, dozajı ve yan etkileri hakkında doktorunuzla konuşmak önemlidir. İlaçların aniden kesilmesi, yoksunluk belirtilerine veya hastalığın alevlenmesine yol açabilir.

Umarım bu bilgiler size yardımcı olur.