nehcü'l-feradis ne demek?

Nehcü'l-Ferâdîs (Türkiye Türkçesi: Cennetlerin Açık Yolu), 14. yüzyıl Harezm Türkçesi ile yazılmış bir eserdir. Yazarının kim olduğuna dair kesin bir bilgi yoktur. Fuat Köprülü'ye göre "Kelderli Mahmut'a" ait olduğu düşünülmektedir. Şehabettin Mercanî'nin verdiği malumata göre müellifi, kendisini: "Mahmud bin 'Ali bin es-Serayî menşe'en ve'l-Bulgarî müvelleden ve'l-Kürdarî" diye tesmiye etmektedir. Eser, Altın Orda sahasında yazılmış olup 18 Ocak 1358 Pazartesi veya 20 Ocak'ta tamamlanmıştır.¹

Eser, başlıca dört baptan oluşmakta ve her bap ise onar fasıldan meydana gelmektedir. Yazar, seçtiği kırk tane hadisi açıklamaya çalışmaktadır. Bu hadislerin açıklanmasında, tefsirlerden ve eski kaynaklardan yararlanılmıştır. Eserin günümüze kadar gelen birkaç yazması mevcuttur. Bu yazmalardan en eskisi, 1365 yılında yazılmış olan Süleymaniye (Yeni Cami) yazmasıdır. Bu nüsha, harekelidir. Bu nüsha, Mısır'dan gelmiş olup Ebû Sa'id Çakmak'ın oğlu Muhammet Bey'in kütüphanesinde bulunmuş, sonradan İstanbul'a getirilmiştir. Tarihî Altın Orda-Memlûk ilişkileri göz önüne alındığında eserin Altın Ordu sahasında yazılmış olma ihtimali güçlenmektedir.² Bir diğeri, 1389 yılında yazılmış olup Yatla Doğu Müzesi'nde bulunmaktadır.

Nehcü’l-Ferâdîs, iki defa Eski Oğuz Türkçesine de aktarılmıştır. Bu aktarımlardan biri, Kastamonu'da Halit Holtacı'nın şahsi kütüphanesindedir. Bu aktarım Eyüp Akman ve Tuncay Sakallıoğlu tarafından 2013 yılında yayımlanan bir makaleyle tanıtılmıştır.³ Diğer aktarım ise Riyad’daki Kral Faysal Araştırma ve İslami Çalışmalar Merkezi Kütüphanesinde bulunmaktadır. Bu aktarım da Samet Onur tarafından tespit edilip tanıtılmıştır.⁴

Bölümleri

• Birinci bölüm: Peygamber'in hayatına dair
• İkinci bölüm: Dört halifeye dair
• Üçüncü bölüm: Allah'a yaklaştıran amellere dair
• Dördüncü bölüm: Allah'tan uzaklaştıran amellere dair

Janes Eckmann bunun üzerine çalışan Türkologlardan biridir. En önemli nüshası Yeni Gemi nüshasıdır. Öğrencileri tarafından tamamlanmıştır.

Ayrıca bakınız

• Mahmud Bin Ali’nin “Nehcü’l-Feradis” Eseri (e-kitap). Eserin küçük bir bölümünün çeviri yazıya aktarılmış hâlidir.

Kaynakça

Orijinal kaynak: nehcü'l-feradis. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩

3. Akman, E. ve Sakallıoğlu, T. (2013). Nehcü’l-Ferâdîs’in Eski Anadolu Türkçesiyle yazılmış yeni bir nüshası: Kastamonu nüshası”, Türk Dili Dergisi, CV (739), 78-80. ↩

4. ↩