nefissiz ne demek?

Nefis

Nefis, İslam felsefesi, tasavvuf ve ahlak öğretilerinde merkezi bir kavramdır. Genellikle "benlik", "ego", "ruh" veya "arzular" gibi anlamlara gelir. Nefis, insanın hem en büyük potansiyelini barındıran hem de onu en çok yoldan çıkaran bir unsuru olarak kabul edilir.

Etimoloji

"Nefis" kelimesi Arapça kökenlidir ve "nefes", "ruh", "can", "benlik" gibi anlamlara gelir. Türkçeye de Arapçadan geçmiştir.

İslam'daki Yeri

İslam düşüncesinde nefis, insanın yaratılışındaki temel unsurlardan biridir. Kur'an-ı Kerim'de nefsin farklı hallerinden bahsedilir ve insanın nefsiyle mücadelesi önemli bir tema olarak işlenir. Özellikle Tasavvuf geleneğinde nefsin terbiye edilmesi, olgunlaştırılması ve kötü özelliklerinden arındırılması, Allah'a ulaşmanın ve manevi kemale ermenin temel şartı olarak görülür.

Nefsin Farklı Halleri

İslam alimleri ve mutasavvıflar, nefsin farklı hallerini (makamlarını) tanımlamışlardır. Bu haller, nefsin manevi gelişim sürecindeki farklı aşamalarını temsil eder. Başlıca nefis halleri şunlardır:

• Nefs-i Emmâre: Kötülüğü emreden nefistir. Bu aşamadaki nefis, şehvet, öfke, kıskançlık gibi olumsuz duyguların etkisi altındadır ve sürekli olarak kötü davranışlara yönelir. Şeytan'ın en kolay etki edebileceği nefis halidir.
• Nefs-i Levvâme: Kendini kınayan nefistir. Bu aşamada kişi, yaptığı kötü davranışlardan pişmanlık duyar ve kendini eleştirir. Vicdan azabı çeker. Ancak henüz kötü davranışlardan tamamen kurtulmuş değildir.
• Nefs-i Mülhime: İlham alan nefistir. Bu aşamada kişi, Allah'tan ilham almaya başlar ve doğru ile yanlışı daha iyi ayırt eder. Hayır işlemeye ve güzel ahlaka yönelir.
• Nefs-i Mutmainne: Huzur bulmuş nefistir. Bu aşamada kişi, Allah'ın rızasını kazanmış ve iç huzura kavuşmuştur. Nefsi, kötü arzulardan arınmış ve sükûnet bulmuştur.
• Nefs-i Râdiyye: Razı olan nefistir. Bu aşamadaki kişi, Allah'ın takdirine razı olur ve başına gelen her şeyi hayır olarak görür.
• Nefs-i Mardiyye: Razı olunmuş nefistir. Bu aşamada Allah, kulunun nefis halinden razı olur. Bu, en yüksek manevi makamlardan biridir.
• Nefs-i Kâmile: Olgunlaşmış, mükemmel nefistir. Bu, nefsin ulaşabileceği en yüksek mertebedir. Bu aşamadaki kişi, ahlakî olgunluğa erişmiş, Allah'ın rızasını kazanmış ve insanlara faydalı olmuştur.

Nefis Terbiyesi (Tezkiye)

Nefsin terbiye edilmesi (tezkiye), İslam ahlakının ve tasavvufun temel hedeflerinden biridir. Nefsin terbiye edilmesi, onun kötü özelliklerinden arındırılması ve iyi özelliklerinin geliştirilmesi anlamına gelir. Nefis terbiyesi için çeşitli yöntemler kullanılır:

• Zikir: Allah'ı anmak ve O'na sürekli olarak yönelmek.
• Tefekkür: Evrenin yaratılışını ve kendi varlığını düşünmek.
• İbadet: Namaz kılmak, oruç tutmak, zekat vermek gibi dini vecibeleri yerine getirmek.
• Nefs Muhasebesi: Kişinin kendi davranışlarını ve niyetlerini sürekli olarak gözden geçirmesi.
• Zühd: Dünya malına ve zevklerine aşırı düşkün olmamak.
• Tevazu: Alçak gönüllü olmak ve kibirden kaçınmak.
• Sabır: Zorluklara karşı dayanıklı olmak.
• Şükür: Allah'a nimetlerinden dolayı teşekkür etmek.
• Mürşid'e Tabi Olmak: Manevi rehberlik almak.

Batı Psikolojisinde Nefis

Nefis kavramı, Batı psikolojisindeki ego kavramıyla benzerlikler gösterir. Ancak nefis, daha geniş bir anlama sahiptir ve manevi boyutu da içerir. Sigmund Freud'un psikanaliz teorisinde ego, id ve süperego arasındaki dengeyi sağlamaya çalışan bir yapıdır. Nefis de benzer şekilde, insanın iç dünyasındaki farklı dürtüleri ve arzuları dengelemeye çalışır.

Sonuç

Nefis, insanın hem en büyük düşmanı hem de en büyük potansiyeli olarak kabul edilir. Nefsin terbiye edilmesi ve olgunlaştırılması, insanın manevi kemale ermesi ve Allah'a yakınlaşması için önemlidir. İslam ahlakı ve tasavvuf öğretileri, nefsin nasıl terbiye edileceği konusunda kapsamlı bir rehber sunar.