nöronlar ne demek?

Nöronlar (Sinir Hücreleri)

Nöronlar, sinir sisteminin temel yapı taşlarıdır ve vücutta bilgiyi işlemek ve iletmekle görevlidirler. Elektriksel ve kimyasal sinyaller aracılığıyla iletişim kurarlar.

Yapısal Özellikler:

  • Hücre Gövdesi (Soma): Nöronun çekirdeğini ve diğer temel organellerini içerir. Hücrenin metabolik faaliyetlerinin gerçekleştiği yerdir.

  • Dendritler: Hücre gövdesinden çıkan, diğer nöronlardan veya reseptör hücrelerden sinyalleri alan dallanmış uzantılardır. Nöronun alıcı kısmıdır.

  • Akson: Hücre gövdesinden çıkan, sinyalleri diğer nöronlara, kaslara veya bezlere ileten uzun, ince bir uzantıdır.

  • Miyelin Kılıf: Aksonu saran, yağlı bir madde olan miyelin tabakası, sinir iletim hızını artırır. Miyelin kılıfı, Schwann hücreleri (çevresel sinir sistemi) veya oligodendrositler (merkezi sinir sistemi) tarafından oluşturulur.

  • Ranvier Boğumları: Miyelin kılıfının kesintiye uğradığı noktalardır. Aksiyon potansiyeli bu noktalarda yenilenir, böylece sinir iletimi hızlanır (saltatuar iletim).

  • Akson Ucu (Terminal): Aksonun sonlandığı ve sinyalleri diğer nöronlara veya hedef hücrelere ileten bölgedir. Burada nörotransmitterler salgılanır. Çeşitleri:

  • Duyusal Nöronlar: Duyu organlarından (örneğin, cilt, göz, kulak) gelen bilgileri merkezi sinir sistemine (beyin ve omurilik) taşırlar.

  • Motor Nöronlar: Merkezi sinir sisteminden kaslara veya bezlere sinyaller göndererek hareketi veya salgılamayı kontrol ederler.

  • Ara Nöronlar (İnterneuronlar): Duyusal ve motor nöronlar arasında bağlantı kurarlar. Merkezi sinir sisteminin karmaşık işlevlerinde önemli rol oynarlar.

Çalışma Mekanizması:

  1. Dinlenme Potansiyeli: Nöron dinlenme halindeyken, hücre zarının iç kısmı dış kısmına göre daha negatiftir. Bu duruma dinlenme potansiyeli denir.
  2. Aksiyon Potansiyeli: Bir uyarıcı (stimulus) nörona ulaştığında, hücre zarının geçirgenliği değişir ve iyon akışı meydana gelir. Bu durum, hücre zarının iç kısmının pozitifleşmesine ve aksiyon potansiyeli adı verilen bir elektriksel sinyalin oluşmasına neden olur.
  3. Sinaptik İletim: Aksiyon potansiyeli akson ucuna ulaştığında, nörotransmitter adı verilen kimyasal maddeler salgılanır. Bu nörotransmitterler, sinaptik boşluğu geçerek diğer nöronun dendritlerindeki reseptörlere bağlanır ve o nöronu uyarır veya inhibe eder.

Temel Kavramlar: