müteselsilen ne demek?

Müteselsilen Sorumluluk

Müteselsilen sorumluluk, birden fazla borçlunun bir borcun tamamından sorumlu olduğu ve alacaklının borcun tamamını dilediği borçludan talep edebildiği bir borç ilişkisi türüdür. Bu durum, alacaklının tahsilat riskini azaltır ve borcun ödenmesini kolaylaştırır. Türk hukukunda, müteselsilen sorumluluk çeşitli kanunlarda ve sözleşmelerde düzenlenmiştir.

Tanım ve Unsurlar

Müteselsilen sorumluluk, aşağıdaki unsurları içerir:

1. Birden Fazla Borçlu: Aynı borçtan sorumlu olan en az iki borçlu bulunmalıdır.
2. Borcun Tamamından Sorumluluk: Her bir borçlu, borcun tamamından sorumludur. Alacaklı, borcun tamamını dilediği borçludan talep edebilir.
3. Kanun veya Sözleşmeyle Belirlenme: Müteselsilen sorumluluk, ya kanun hükmüyle ya da taraflar arasındaki bir sözleşmeyle kararlaştırılmış olmalıdır.

Müteselsilen Sorumluluğun Kaynakları

Müteselsilen sorumluluk, temelde iki kaynaktan doğar:

• Kanundan Doğan Müteselsilen Sorumluluk: Bazı durumlarda, kanun doğrudan müteselsilen sorumluluk öngörür. Örneğin:

  • Türk Ticaret Kanunu (TTK)'na göre, bir anonim şirket'in kurucuları, şirketin kuruluş aşamasındaki bazı borçlarından müteselsilen sorumludur.
  • Borçlar Kanunu (BK)'na göre, haksız fiil sonucu zarara uğrayan kişi, birden fazla fail varsa, faillerin her birinden zararın tamamını talep edebilir (kusurlu sorumlulukta).
  • Kefalet Sözleşmesi: Kefil, asıl borçlu ile birlikte borcun tamamından müteselsilen sorumludur (müteselsil kefalet).

• Sözleşmeden Doğan Müteselsilen Sorumluluk: Taraflar, aralarındaki bir sözleşme ile müteselsilen sorumluluk kararlaştırabilirler. Bu, özellikle ticari ilişkilerde sıkça görülen bir durumdur. Örneğin, bir kredi sözleşmesi'nde birden fazla borçlu varsa, alacaklı (banka), borcun tamamını dilediği borçludan talep edebilir.

Müteselsil Borçluluğun Türleri

Müteselsil borçluluk, kendi içinde farklı türlere ayrılabilir:

• Adi Müteselsil Borçluluk: Bu türde, borçlulardan birinin borcu ödemesiyle diğer borçluların da sorumluluğu sona erer. Ancak, borçlulardan biri aleyhine yapılan bir takip, diğer borçlulara doğrudan etki etmez.
• Teselsülün Şart Kılındığı Borçluluk (Zincirleme Borçluluk): Bu türde, borçluların sorumluluğu daha sıkı bir şekilde birbirine bağlıdır. Alacaklı, borcun tamamını dilediği borçludan talep edebilir ve bir borçlu aleyhine yapılan bir takip, diğer borçluları da etkiler.

Müteselsilen Sorumluluğun Sonuçları

Müteselsilen sorumluluğun alacaklı ve borçlular açısından önemli sonuçları vardır:

• Alacaklı Açısından:

  • Tahsilat Kolaylığı: Alacaklı, borcun tamamını dilediği borçludan talep edebilir. Bu, tahsilat riskini azaltır ve alacaklının işini kolaylaştırır.
  • Dava Açma Serbestliği: Alacaklı, dilediği borçluya dava açabilir veya icra takibi başlatabilir.

• Borçlular Açısından:

  • Rücu Hakkı: Borcun tamamını ödeyen borçlu, diğer borçlulara kendi payları oranında rücu edebilir. Rücu hakkı, borcun diğer borçlular tarafından da paylaşılmasını sağlar.
  • Sorumluluğun Ağırlığı: Her bir borçlu, borcun tamamından sorumlu olduğu için, diğer borçluların ödeme yapmaması durumunda, borcun tamamını ödemek zorunda kalabilir.

Müteselsilen Sorumluluğun Sona Ermesi

Müteselsilen sorumluluk, aşağıdaki durumlarda sona erer:

• Borcun Tamamen Ödenmesi: Borcun tamamının ödenmesiyle, tüm borçluların sorumluluğu sona erer.
• İbra: Alacaklı, borçlulardan birini veya tamamını borçtan ibra edebilir. İbra, sorumluluğu ortadan kaldırır.
• Takas: Borçlulardan birinin alacaklıdan bir alacağı varsa, bu alacak takas yoluyla borcu sona erdirebilir.
• Zamanaşımı: Kanunda öngörülen zamanaşımı süresinin dolmasıyla, borç ve dolayısıyla müteselsilen sorumluluk sona erer.

Müteselsilen Sorumluluk ile İlgili Önemli Kavramlar

• Müteselsil Alacaklılık: Birden fazla alacaklının bir borçludan alacaklı olduğu ve borçlunun borcunu alacaklılardan herhangi birine ödeyerek borcundan kurtulabildiği durumdur.
• Bölünemez Borç: Niteliği gereği parçalara ayrılamayan borçlardır. Bu tür borçlarda, borçlular genellikle müteselsilen sorumlu olurlar.

Sonuç

Müteselsilen sorumluluk, alacaklının tahsilatını kolaylaştıran ve borcun ödenmesini güvence altına alan önemli bir hukuki kurumdur. Hem kanundan hem de sözleşmeden doğabilir ve borçlular ile alacaklılar arasındaki ilişkileri önemli ölçüde etkiler. Özellikle ticari hayatta sıkça karşılaşılan bir durumdur ve tarafların haklarını ve yükümlülüklerini iyi bilmeleri önemlidir.