mendel genetiği ne demek?
Mendel Genetiği
Mendel genetiği, kalıtımın temel prensiplerini açıklayan ve Gregor Mendel tarafından 19. yüzyılda ortaya atılan teoriler bütünüdür. Mendel, bezelye bitkileri üzerinde yaptığı deneylerle kalıtımın nasıl işlediğini anlamamızı sağlamıştır. Çalışmaları, genetik biliminin temelini oluşturur.
Temel Kavramlar:
- Gen: Bir karakteri belirleyen kalıtsal birimdir. (Gen)
- Alel: Bir genin farklı formlarıdır. Örneğin, bir genin çiçek rengini belirleyen alelleri mor veya beyaz olabilir. (Alel)
- Genotip: Bir organizmanın genetik yapısıdır, yani sahip olduğu alellerin toplamıdır. (Genotip)
- Fenotip: Bir organizmanın gözlemlenebilir özellikleri veya fiziksel görünüşüdür. Genotip ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu oluşur. (Fenotip)
- Homozigot: Bir gen için aynı alellere sahip olma durumudur. Örneğin, AA veya aa. (Homozigot)
- Heterozigot: Bir gen için farklı alellere sahip olma durumudur. Örneğin, Aa. (Heterozigot)
- Dominant Alel: Heterozigot durumda fenotipte etkisini gösteren aleldir. (Dominant%20Alel)
- Resesif Alel: Heterozigot durumda fenotipte etkisini göstermeyen aleldir. Sadece homozigot durumda fenotipte kendini gösterir. (Resesif%20Alel)
Mendel'in İlkeleri:
- Ayrılma İlkesi (Segregasyon): Her birey, her bir karakter için iki alel taşır ve üreme hücreleri (gametler) oluşurken bu aleller birbirinden ayrılır. Her gamet sadece bir alel taşır.
- Bağımsız Dağılım İlkesi: Farklı genler, üreme hücrelerine birbirinden bağımsız olarak dağılır. Bu, bir karakterin alellerinin diğer karakterlerin alellerinden bağımsız olarak ayrıldığı anlamına gelir (Genlerin kromozomlar üzerinde bulunması ve bağlı genler kavramı bu ilkeye istisna oluşturur).
Mendel'in çalışmaları, kalıtım mekanizmalarını anlamamızda devrim yaratmış ve modern genetik biliminin temelini atmıştır.