Mayapan, Yucatán Yarımadası'nda, Klasik Sonrası Maya uygarlığı döneminde (yaklaşık 1220'lerden 1440'lara kadar) siyasi ve kültürel bir merkez olarak öne çıkan önemli bir şehirdir. "Maya'nın Bayrağı" anlamına gelen Mayapan, günümüzde Meksika'nın Yucatán eyaletinde yer almaktadır.
Mayapan'ın kuruluşu, Chichen Itza'nın gücünün azalması ve dağılmasıyla yakından ilişkilidir. Efsaneye göre, Kukulkan liderliğindeki Itza halkı, Chichen Itza'dan ayrılarak Mayapan'ı kurmuştur. Bazı kaynaklar, Uxmal ve Loltun gibi diğer önemli şehirlerden de insanların Mayapan'a göç ettiğini belirtir.
Şehir, yaklaşık iki yüzyıl boyunca Yucatán bölgesine hükmetmiş ve siyasi, ekonomik ve dini bir merkez olarak hizmet etmiştir. Cocom ailesi tarafından yönetilen Mayapan, çevresindeki diğer Maya şehir devletleri üzerinde baskı kurmuş ve haraç toplamıştır. Bu baskı, zamanla bir huzursuzluğa ve isyana yol açmıştır.
1440'larda Tutul Xiu ailesi liderliğindeki bir isyan sonucu Cocom ailesi katledilmiş ve Mayapan şehri yakılıp yıkılmıştır. Bu olay, Yucatán bölgesinde siyasi parçalanmaya ve uzun süren bir iç savaşa yol açmıştır. Mayapan'ın yıkılmasından sonra, bölgedeki Maya şehir devletleri bağımsızlıklarını ilan etmiş ve rekabet içine girmişlerdir.
Mayapan, yaklaşık 4.2 kilometrekarelik bir alana yayılmış ve yaklaşık 9 kilometre uzunluğundaki bir surla çevrilmiştir. Şehir planlaması, Chichen Itza'nın etkilerini taşır. Merkezi meydanda, Chichen Itza'daki El Castillo'nun (Kukulkan Piramidi) daha küçük bir kopyası olan Kukulkan Tapınağı (Pirámide de Kukulkan) bulunmaktadır.
Şehirde ayrıca saraylar, tapınaklar, konutlar, gözlemevleri ve törensel alanlar bulunmaktadır. Yapıların çoğu, nispeten düşük kaliteli taşlardan inşa edilmiş ve daha sonra sıvanmıştır. Mayapan'daki mimari, daha önceki Klasik Maya şehirlerine göre daha basit ve daha az gösterişlidir.
Mayapan toplumu, karmaşık bir hiyerarşiye sahipti. Cocom ailesi ve soylular en üstte yer alırken, zanaatkarlar, tüccarlar, çiftçiler ve köleler alt tabakaları oluşturuyordu.
Ekonomi, tarıma, ticarete ve haraç toplamaya dayanıyordu. Mısır, fasulye, kabak ve pamuk gibi ürünler yetiştiriliyordu. Tuz, bal, balmumu, tüyler, obsidyen ve yeşim taşı gibi ürünler ise ticarete konu oluyordu. Mayapan, çevresindeki şehir devletlerinden haraç toplama yoluyla da zenginleşiyordu.
Mayapan kültürü, hem yerel Maya geleneklerini hem de Chichen Itza'nın etkilerini birleştiriyordu. Kukulkan'a tapınma, Mayapan dininin önemli bir parçasıydı. Ayrıca diğer Maya tanrılarına da tapınılıyordu.
Sanat ve el sanatları, Mayapan toplumunda önemli bir yere sahipti. Seramik, tekstil, taş oymacılığı ve tüy işleme gibi alanlarda yetenekli zanaatkarlar bulunuyordu.
Mayapan, 1950'lerden itibaren düzenli olarak arkeolojik kazılara konu olmuştur. Bu kazılar, şehrin tarihi, mimarisi, toplumu ve kültürü hakkında önemli bilgiler sağlamıştır. Günümüzde Mayapan, turistler tarafından ziyaret edilebilen önemli bir arkeolojik sit alanıdır.
Mayapan, Klasik Sonrası Maya uygarlığının önemli bir merkezidir. Chichen Itza'nın yıkılmasından sonra yükselen Mayapan, yaklaşık iki yüzyıl boyunca Yucatán bölgesine hükmetmiş ve siyasi, ekonomik ve kültürel bir merkez olarak hizmet etmiştir. Mayapan'ın yıkılışı, bölgede siyasi parçalanmaya ve uzun süren bir iç savaşa yol açmıştır. Mayapan, Maya uygarlığının son büyük başkenti olarak tarihteki yerini almıştır.