lökoplaki ne demek?

Lökoplaki

Lökoplaki, ağız içinde, dilde veya nadiren diğer mukozal yüzeylerde oluşan beyaz veya gri renkte, kazınamayan bir lezyondur. Premalign bir durum olarak kabul edilir, yani kansere dönüşme potansiyeli taşır. Bu nedenle, lökoplaki teşhisi konulan kişilerin düzenli olarak takip edilmesi önemlidir.

Epidemiyoloji

Lökoplaki, dünya genelinde yaygın bir oral mukozal lezyondur. Prevalansı, coğrafi bölgeye, yaşa, cinsiyete ve risk faktörlerine göre değişiklik gösterir. Genel olarak, yetişkinlerde %1 ila %5 arasında görüldüğü tahmin edilmektedir. Erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür. Yaşla birlikte görülme sıklığı artar.

Nedenleri

Lökoplakinin kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak, çeşitli risk faktörlerinin lökoplaki gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. En önemli risk faktörleri şunlardır:

• Tütün kullanımı: Sigara, pipo, puro veya tütün çiğneme gibi tütün ürünleri kullanmak, lökoplaki riskini önemli ölçüde artırır.
• Alkol tüketimi: Aşırı alkol tüketimi de lökoplaki riskini artırabilir. Alkol ve tütünün birlikte kullanılması riski daha da yükseltir.
• Kronik tahriş: Sürekli olarak diş protezi, keskin dişler veya diğer nedenlerle oluşan kronik mekanik tahriş, lökoplakiye yol açabilir.
• İnsan papilloma virüsü (HPV): Bazı HPV türleri, özellikle HPV-16, lökoplaki ile ilişkilendirilmiştir.
• Güneş ışığı: Dudaklarda oluşan lökoplaki vakalarında, güneşe maruz kalma da bir risk faktörü olabilir.
• Beslenme eksiklikleri: A vitamini, B vitamini ve demir gibi bazı vitamin ve minerallerin eksikliği lökoplaki riskini artırabilir.
• Bağışıklık sistemi zayıflığı: Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde, lökoplaki gelişme riski daha yüksek olabilir.

Sınıflandırma

Lökoplaki, klinik ve histopatolojik özelliklerine göre çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir:

• Klinik Sınıflandırma:

  • Homojen Lökoplaki: Yüzeyi düzgün, ince ve beyaz renkte olan lökoplakidir.
  • Non-homojen Lökoplaki: Yüzeyi düzensiz, kabarık, nodüler veya verrüköz (siğil benzeri) görünümlü lökoplakidir. Bu tip lökoplakilerin malign dönüşüm riski daha yüksektir.
  • Proliferatif Verrüköz Lökoplaki (PVL): Yavaş yavaş yayılan, tekrarlayan ve yüksek malign potansiyele sahip bir lökoplaki türüdür.
  • Eritroplaki: Kırmızı renkli bir lezyondur ve genellikle lökoplakiden daha yüksek malign potansiyele sahiptir. Bazen lökoplaki ile birlikte görülebilir (eritrolökoplaki).

• Histopatolojik Sınıflandırma:

  • Hafif Displazi: Hücrelerde hafif anormallikler görülür.
  • Orta Displazi: Hücrelerde orta derecede anormallikler görülür.
  • Şiddetli Displazi/Karsinoma İn Situ: Hücrelerde ciddi anormallikler görülür ve kanser öncesi bir durum olarak kabul edilir.

Belirtiler

Lökoplakinin en belirgin belirtisi, ağız içinde, dilde veya diğer mukozal yüzeylerde oluşan beyaz veya gri renkte bir lezyondur. Bu lezyon genellikle ağrısızdır, ancak bazen hassasiyete neden olabilir. Lökoplaki lezyonları kazınarak çıkarılamaz.

Diğer belirtiler şunları içerebilir:

• Ağızda kalınlaşmış veya sertleşmiş bir alan
• Ağızda hassasiyet veya ağrı
• Yutma veya çiğneme güçlüğü (lezyonun konumuna bağlı olarak)
• Dilde veya ağızda uyuşukluk

Teşhis

Lökoplaki teşhisi genellikle klinik muayene ile konulur. Ancak, kesin tanı için biyopsi yapılması ve histopatolojik inceleme yapılması gereklidir. Biyopsi, lezyondan küçük bir doku örneği alınarak laboratuvara gönderilmesi işlemidir. Histopatolojik inceleme, doku örneğinin mikroskop altında incelenerek hücrelerin yapısının değerlendirilmesini içerir.

Ek olarak, altta yatan nedenleri belirlemek için ek testler yapılabilir. Örneğin:

• HPV testi
• Kan testleri (vitamin ve mineral eksikliklerini kontrol etmek için)

Tedavi

Lökoplaki tedavisinin amacı, lezyonun ortadan kaldırılması ve malign dönüşüm riskinin azaltılmasıdır. Tedavi seçenekleri, lezyonun boyutuna, konumuna, histopatolojik özelliklerine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir.

Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

• Risk faktörlerinin ortadan kaldırılması: Tütün ve alkol kullanımının bırakılması, kronik tahrişin giderilmesi gibi.
• Cerrahi eksizyon: Lezyonun cerrahi olarak çıkarılması.
• Lazer ablasyonu: Lazer kullanılarak lezyonun buharlaştırılması.
• Kriyoterapi: Lezyonun dondurularak yok edilmesi.
• Fotodinamik tedavi: Işığa duyarlı bir ilaç kullanılarak lezyonun yok edilmesi.
• Topikal ilaçlar: Retinoidler veya kortikosteroidler gibi topikal ilaçlar kullanılabilir.
• Düzenli takip: Lökoplaki tedavi edildikten sonra bile, malign dönüşüm riskini izlemek için düzenli takip önemlidir.

Prognoz

Lökoplakinin prognozu, lezyonun türüne, histopatolojik özelliklerine ve tedaviye verilen yanıta bağlıdır. Bazı lökoplaki vakaları kendiliğinden gerileyebilirken, bazıları malign dönüşüme uğrayabilir. Malign dönüşüm riski, non-homojen lökoplakilerde, proliferatif verrüköz lökoplakilerde ve displazi gösteren lezyonlarda daha yüksektir.

Önleme

Lökoplaki riskini azaltmak için alınabilecek önlemler şunlardır:

• Tütün ve alkol kullanımından kaçınmak
• Ağız hijyenine dikkat etmek
• Diş hekimine düzenli olarak kontrole gitmek
• Kronik tahrişi önlemek
• Güneşten korunmak (dudaklarda lökoplaki oluşumunu önlemek için)
• Sağlıklı beslenmek

Sorumluluk Reddi: Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye yerine geçmez. Lökoplaki veya diğer sağlık sorunlarınızla ilgili herhangi bir endişeniz varsa, lütfen bir doktora veya diş hekimine danışın.