kıyı ne demek?

Kıyı ya da kıyı şeridi, kara ile deniz ya da okyanusun birleştiği alandır.¹ Sahil, bir kara parçasının bir su kütlesiyle bitişik olduğu bölümleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

Kıyı kanunu'na² göre, kıyı jeomorfolojik birimi tanımlamaları şu şekilde yapılmıştır³: Taşkın durumu dışında deniz, yapay ve tabii göl ile akarsuların karaya temas ettiği noktaların birleşiminden kıyı çizgisi oluşur. Kıyı kenar çizgisi ise deniz, akarsu ve sunî ve tabii göllerde kıyı çizgisinden sonra, karaya doğru su hareketlerinin meydana getirdiği kumluk, çakıllık, taşlık, kayalık, bataklık, sazlık gibi alanlarının sınırını ifade eder. Kıyı ise kıyı kenar çizgisi ile kıyı çizgisi arasındaki alanı tanımlamaktadır. Sahil kıyı kenar çizgisinden sonra kara içine doğru minimum 100 m enindeki alandır.

Eski Türkçe "kıdığ" (kenar, sınır) sözcüğünden gelen kıyı sözcüğü ise, kesmek anlamındaki kıd- köküne dayanır.⁴

Kıyı, kara ile suyun temas alanında geçiş zonu niteliğinde olan, kendine has özellikleri olan farklı boyutlardaki yeryüzü şeklidir. Yüksek, falezli kıyılarda bu kuşak küçülür, bazen ortadan kalkar. Bazen alçak kıyılarda yüzlerce, binlerce metrelik uzunluk ve genişlikte olabilir. Kıyının en önemli özelliği deniz etkisinin dolaylı veya doğrudan hissedilen karasal alanlar olmasıdır⁵.

Kara, su ve havanın etkileşim halinde olduğu kıyı, yıllık, aylık bazen de günlük değişikliklere uğrar. Kıyıların biçimlenmesinde, litoloji, tektonizma, rüzgâr, dalga, akıntılar, gel-git, erozyon, sedimantasyon, kıyı dolguları, kuraklık gibi etkenler dolaylı veya direkt etkilidir. Bu etkenlere bağlı olarak farklı kıyı tipleri oluşur⁶.

Kıyı şekilleri

Resim galerisi

File:Porto Covo pano April 2009-4.jpg|Atlantik kayalık kıyı şeridi. Porto Covo, Portekiz batı sahili. File:Somalia 16.08.2009 08-30-13.jpg|Somali Afrika'nın en uzun sahil şeridine sahiptir. File:Vizag-Beach.JPG |Hindistan'da Visakhapatnam deniz kıyısı.