kuvâ-yi milliye ne demek?

Kuvâ-yi Milliye¹ (, Türkçe: Ulusal Güçler), Anadolu'nun Yunan, İngiliz, Fransız, İtalyan ve Ermeni birliklerince işgal edildiği ve Mondros Mütarekesi ile ağır koşulların dayatıldığı dönemde çeşitli yörelerde Osmanlı ordusunun silahlarının alınıp dağıtıldığı günlerde doğan bir millî direniş örgütüne verilen isimdir. Kuvâ-yi Milliye, Kurtuluş Savaşı'nın ilk silahlı savunma kuruluşudur.

Etki Alanları

Kuvâ-yi Milliye her ne kadar tüm cephelerde direniş göstermişseler de,bu birlikler birbirine bağlı değildir. Kuvâ-yi Milliye birlikleri,bölgesel ve yereldir. Fakat her ne kadar bölgesel olsalar da amaçları ve ilkeleri aynıdır. Sırasıyla yoğunluklarına göre Kuvayı Milliye'nin çarpıştığı medeniyetler ve savunma alanları:

1. Güney Cephesi "Fransızlar ve Ermeni Lejyonu" (Adana, Gaziantep, Mersin ve Şanlıurfa kısımları)

<!-- -->

1. Doğu Cephesi "Ermeniler" (Ardahan'dan Artvin ve Kars Sarıkamış'a kadar tüm iller)

<!-- -->

1. Batı Cephesi "Yunanlar" (İzmir, Trakya, Muğla'dan başlayıp Eskişehir'e kadar tüm iller"²

Tarihçe

Kuvâ-yi Milliye mevcudu, 1919 yılı sonuna kadar, Batı Anadolu'da 6.500-7.500 arasında değişmiştir. 1920 yılı ortalarında ise, bu mevcudun yaklaşık 15.000 kişiye ulaştığını tahmin edilmektedir.³ İlk Kuvâ-yi Milliye kıvılcımı (ilk silahlı direniş) Güney Cephesi'nde Dörtyol'da 19 Aralık 1918’de Fransızlara karşı başlamıştır. Bunun en önemli nedeni, Fransızların, Güney Cephesi'nde gerçekleştirdikleri işgallerine Ermenileri ortak etmeleridir.

İkinci etkili silahlı direniş hareketi (örgütlü ilk Kuvâ-yi Milliye hareketi) İzmir'in İşgali'nden sonra; Kuvâ-yi Milliye hareketini, milliyetçi ve yurtsever olan bazı subaylar halkı örgütleyerek Ege Bölgesi'nde resmen başlatmışlardır. Batı Anadolu'daki Kuvâ-yi Milliye birlikleri düzenli ordu kuruluncaya kadar geçen sürede Yunan birliklerine karşı vur kaç taktiği ile savaşmıştır. Güney Cephesi'nde (Adana, Maraş, Antep ve Urfa) Kurtuluş Savaşı'nı düzenli ve disiplinli Kuvâ-yi Milliye birlikleri yapmıştır. Ulukışla'da faaliyet gösteren Kuvâ-yi Milliye de ilk kurulanlardan olup Fransızların Toroslar'ın ardında ulaştığı bu en iç noktadan kısa sürede püskürtülmelerini sağlamışlardır. Çalışmalarını belgeleyen bir karar defterinin çabalarıyla günümüze ulaşmıştır.⁴

Yerel sivil örgütlenmeler, çeteler olarak ortaya çıkan Kuvâ-yi Milliye, düzenli ordulardan oluşan işgalci güçlere karşı, bugünkü deyimiyle bir gerilla savaşı uygulamıştır. İlk direniş olayları Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Fransızlara karşı görülmüşse de, örgütlü direniş İzmir'in düşmanca ele geçirilmesinden sonra Ege Bölgesi'nde Kuvâ-yi Milliye olarak başlamış ve bağımsız yerel örgütlenmeler olarak yayılmıştır. Bölgesel kuruluşlar, daha sonra TBMM'nin kurulması ile birleştirilmiş ve I. İnönü Muharebesi sırasında da düzenli orduya dönüşmüştür.

Mustafa Kemal Paşa Kuvâ-yi Milliye'nin kuruluşunu şöyle açıklar:

Kuvâ-yi Milliye'nin oluşmasının nedenleri

• Osmanlı İmparatorluğu’nun I. Dünya Savaşı’ndan yenilgiyle çıkması.
• Mondros Ateşkes Antlaşması uyarınca Osmanlı ordusunun terhis edilmesi.
• Damat Ferid Paşa hükûmetinin, işgallere seyirci kalan ve itidal tavsiye etmekten başka herhangi bir girişimde ve faaliyette bulunmaması.⁵
• İzmir’in Yunanlar tarafından işgali ve Yunan mezalimi.⁶
• İtilaf Devletleri’nin Mondros Ateşkes Anlaşması’nın hükümlerini tek taraflı uygulayarak savunmasız kalan Anadolu’yu yer yer işgal etmeleri.
• İşgalcilerin halka zulmetmesi.
• Osmanlı hükûmetinin halkın can ve mal güvenliğini koruyamaması.

İsyanlar

Düzenli orduya geçildiği sırada bazı Kuvâ-yi Milliyeciler isyan etmiştir. Demirci Mehmet Efe Ayaklanması I. İnönü Muharebesi'nden önce, Çerkez Ethem Ayaklanması ise I. İnönü Muharebesi'nden sonra bastırılmıştır.

Notlar

Kaynakça

Dış bağlantılar

• Kuvâ-yi Milliye'nin Askeri Açıdan Etüdü - Yrd. Doç. Dr. Kadir Kasalak

Orijinal kaynak: kuvâ-yi milliye. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. Sina Akşin, Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi, s. 137. ↩

2. ↩

3. 1 Kuva-yı Milliye'nin Askeri Açıdan Etüdü, Atatürk Araştırma Merkezi ↩

4. M. Ali Eren ↩

5. İNÖNÜ; Hatıralar (Yayıma Hazırlayan: Sabahattin Selek), İstanbul 1985, s. 176 ↩

6. Atatürk ile ilgili Arşiv Belgeleri, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınlan, Ankara 1982, s. 83 ↩

Kategoriler