Kalvinizm, 16. yüzyılda John Calvin tarafından geliştirilen ve onun öğretilerinden türetilen bir Hristiyan teolojisi ve yaklaşım sistemidir. Başlangıçta Reform hareketi sırasında ortaya çıkmış olup, zamanla Presbiteryen, Reform ve bazı Kongregasyonel kiliselerinin teolojik temelini oluşturmuştur. Kalvinizm, Protestanlık içinde önemli bir akımdır ve Tanrı'nın egemenliği, insanın düşkünlüğü ve kurtuluşun lütfu üzerine odaklanır.
Kalvinizm'in temel ilkeleri genellikle TULIP kısaltmasıyla ifade edilir:
T - Total Depravity (Tam Düşkünlük): İnsan doğası, günahın etkisiyle tamamen bozulmuştur ve kişi kendi başına Tanrı'yı arayamaz veya O'na yönelemez.
U - Unconditional Election (Koşulsuz Seçim): Tanrı, kimlerin kurtulacağını ezelden belirlemiştir. Bu seçim, insanın herhangi bir eylemine veya erdemine dayanmaz, tamamen Tanrı'nın egemen iradesine bağlıdır.
L - Limited Atonement (Sınırlı Kefaret): İsa Mesih'in çarmıhtaki ölümü, yalnızca seçilmiş olanların günahları için kefarettir. Bu, her insan için değil, sadece kurtulacak olanlar içindir.
I - Irresistible Grace (Karşı Konulamaz Lütuf): Tanrı'nın lütfu, seçilmiş olanlar üzerinde karşı konulamaz bir etkiye sahiptir. Tanrı'nın çağırdığı kişiler, bu çağrıya mutlaka cevap verirler ve kurtuluşa ererler.
P - Perseverance of the Saints (Azizlerin Sebatı): Kurtuluşa ermiş olanlar, bu kurtuluşu kaybetmezler. Tanrı, onları imanlarında sebat ettirir ve sonsuz yaşama ulaştırır.
Kalvinizm'in kökleri, Martin Luther'in başlattığı Reform hareketi'ne dayanır. Ancak, John Calvin'in Hristiyan Din Kurumları adlı eseri, Kalvinist teolojinin sistematik bir şekilde ortaya konulmasını sağlamıştır.
Cenevre: Calvin, Cenevre'de önemli bir rol oynamış ve şehri teokratik bir yönetimle yönetmiştir. Cenevre, Kalvinizm'in yayılmasında önemli bir merkez olmuştur.
Yayılma: Kalvinizm, İsviçre'den Fransa'ya (Huguenotlar), Hollanda'ya, İskoçya'ya (Presbiteryenler), İngiltere'ye (Püritenler) ve Kuzey Amerika'ya yayılmıştır.
Kalvinizm, sadece dini bir hareket olmanın ötesine geçerek, toplumsal ve politik alanlarda da önemli etkiler yaratmıştır:
Çalışma Ahlakı: Kalvinizm, çalışmayı Tanrı'ya hizmet olarak görmüş ve dünyevi başarıyı Tanrı'nın lütfunun bir işareti olarak yorumlamıştır. Bu, kapitalizmin gelişmesinde etkili olmuştur. Max Weber, bu konuyu "Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu" adlı eserinde detaylı bir şekilde incelemiştir.
Siyasi Teori: Kalvinizm, yönetimin sınırlanması, halkın egemenliği ve direniş hakkı gibi fikirlerin gelişmesine katkıda bulunmuştur.
Eğitim: Kalvinistler, eğitimin önemini vurgulamış ve birçok okul ve üniversite kurmuşlardır.
Kalvinizm, özellikle kadercilik (predestinasyon) doktrini nedeniyle eleştirilmiştir. Bazı eleştirmenler, Tanrı'nın bazı insanları kurtuluşa, bazılarını ise lanetlenmeye ezelden mahkum etmesinin adil olmadığını savunurlar. Ayrıca, insanın özgür iradesinin olup olmadığı sorusu da Kalvinizm'e yönelik eleştirilerin merkezinde yer alır. Arminianizm, Kalvinizm'e karşı çıkan ve insanın özgür iradesini vurgulayan bir diğer Hristiyan teolojisidir.
Kalvinizm, günümüzde hala birçok Reform kilisesi ve Presbiteryen kilisesi tarafından benimsenmektedir. Ayrıca, bazı Evanjelik kiliseler de Kalvinist teolojiyi benimsemektedirler. Kalvinizm, Hristiyan teolojisi ve düşüncesi üzerinde hala önemli bir etkiye sahiptir.