kırım hanlığı ne demek?
Kırım Hanlığı Hakkında Bilgi
Kırım Hanlığı, 1441'den 1783'e kadar Kırım Yarımadası ve çevresinde hüküm sürmüş bir Türk-İslam devletidir. Cengiz Han'ın torunu olan Toktamış Han'ın soyundan gelen Hacı Giray tarafından kurulmuştur.
Kuruluş ve Yükseliş Dönemi
- Kuruluş: Altın Orda Devleti'nin zayıflamasıyla Hacı Giray, Kırım'da bağımsızlığını ilan ederek hanlığı kurmuştur.
- Osmanlı Himayesi: Kırım Hanlığı, Osmanlı İmparatorluğu ile yakın ilişkiler kurmuş ve 1475'te Gedik Ahmet Paşa'nın Kırım'ı fethetmesiyle Osmanlı himayesine girmiştir. Bu himaye, hanlığın dış tehditlere karşı korunmasını sağlamıştır.
- Önemli Hanlar: Mengli Giray, Gazi Giray gibi hanlar döneminde hanlık, siyasi ve ekonomik olarak güçlenmiştir. Mengli Giray'ın tahta çıkmasıyla birlikte hanlık, Osmanlı ile daha sıkı bağlar kurmuş ve ortak düşmanlara karşı ittifak yapılmıştır.
Siyasi Yapı ve Toplum
- Han: Hanlığın başında Giray Hanedanı'na mensup hanlar bulunurdu. Hanlar, Osmanlı padişahı tarafından onaylanırdı.
- Kalga ve Nureddin: Hanın ardından gelen en önemli iki kişi Kalga ve Nureddin'di. Kalga, hanın veliahtı konumundaydı.
- Divan: Hanlığı yöneten bir divan bulunurdu. Divanda önemli devlet görevlileri yer alırdı.
- Toplum: Kırım Tatarları, Nogaylar, Kıpçaklar, Çerkesler ve diğer etnik gruplardan oluşuyordu. İslam dini yaygındı. Köle ticareti de önemli bir gelir kaynağıydı.
Osmanlı İlişkileri
Kırım Hanlığı, Osmanlı Devleti için stratejik bir öneme sahipti.
- Askeri Destek: Kırım Hanlığı, Osmanlı ordusuna seferlerde asker göndererek destek veriyordu.
- Sınır Güvenliği: Kuzeyden gelen saldırılara karşı Osmanlı sınırlarını koruyordu.
- Diplomasi: Lehistan (Polonya), Rusya ve diğer devletlerle ilişkilerde Osmanlı Devleti'nin çıkarlarını gözetiyordu.
Gerileme ve Yıkılış
- yüzyılda Rusya'nın güçlenmesi ve Osmanlı Devleti'nin zayıflamasıyla Kırım Hanlığı da gerilemeye başladı.
- Rus Müdahaleleri: Rusya, Kırım'ın iç işlerine karışmaya başladı.
- Küçük Kaynarca Antlaşması: 1774'te imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım, Osmanlı himayesinden çıktı ve bağımsız hale geldi.
- Rus İlhakı: 1783'te II. Katerina tarafından Kırım, Rus İmparatorluğu'na ilhak edildi. Son Kırım Hanı Şahin Giray idam edildi.