john von neumann ne demek?

John von Neumann

John von Neumann (Macarca: Neumann János, d. 28 Aralık 1903, Budapeşte, Avusturya-Macaristan - ö. 8 Şubat 1957, Washington, DC, ABD), 20. yüzyılın en önemli matematikçilerinden biri olarak kabul edilen Macar asıllı Amerikalı matematikçi, fizikçi, bilgisayar bilimcisi, mühendis ve iktisatçıdır.

Hayatı ve Eğitimi

Von Neumann, Budapeşte'de zengin ve kültürlü bir Yahudi ailesinde doğdu. Babası Max Neumann, bir bankacıydı ve John'un eğitimine büyük önem veriyordu. Erken yaşlarda üstün matematiksel yetenekler sergileyen von Neumann, Budapeşte'deki prestijli Lutheran Gymnasium'da eğitim gördü. 1921'de Budapeşte Üniversitesi'ne kaydoldu ancak aynı zamanda Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü (ETH Zürich)'nde kimya mühendisliği okudu. 1926'da Budapeşte Üniversitesi'nden matematik doktorasını aldı.

Kariyeri

1930'da ABD'ye göç eden von Neumann, Princeton Üniversitesi'nde misafir öğretim üyesi olarak görev yaptı. 1933'te Institute for Advanced Study'ye katıldı ve hayatının geri kalanını burada geçirdi. II. Dünya Savaşı sırasında Manhattan Projesi'nde önemli rol oynadı ve savaş sonrası dönemde Atom Enerjisi Komisyonu'nda danışmanlık yaptı.

Katkıları

Von Neumann'ın katkıları matematik, fizik, bilgisayar bilimi, ekonomi ve istatistik gibi birçok alana yayılmıştır. İşte bazı önemli katkıları:

Küme Kuramı: Küme kuramının aksiyomatik temelini oluşturmaya yönelik çalışmaları ile bilinir.
Operatör Teorisi: Operatör teorisi ve fonksiyonel analiz alanında önemli çalışmalar yapmıştır. Hilbert uzayı üzerine yoğunlaşmıştır.
Kuantum Mekaniği: Kuantum mekaniğinin matematiksel temellerine önemli katkılar sağlamıştır.
Oyun Teorisi: Oskar Morgenstern ile birlikte oyun teorisini geliştirmiş ve bu alanda devrim yaratmıştır. Özellikle "Minimax teoremi" ile tanınır.
Bilgisayar Bilimi: Bilgisayar mimarisi alanında devrim niteliğinde fikirler ortaya atmıştır. Von Neumann mimarisi, günümüz bilgisayarlarının temelini oluşturmaktadır. Bellek ve işlemcinin ayrı olduğu bu mimari, programların bellekte saklanabilmesini sağlamıştır.
Hücresel Otomata: Hücresel otomata alanında öncü çalışmalar yapmıştır.
Nümerik Analiz: Nümerik analiz alanında algoritmalar geliştirmiş ve bilgisayarların hesaplama yeteneklerini artırmaya yönelik çalışmalar yapmıştır.

Von Neumann Mimarisi

Von Neumann mimarisi, modern bilgisayar tasarımının temelini oluşturan bir bilgisayar mimarisidir. Bu mimari, hem verilerin hem de program talimatlarının aynı bellek alanında saklanmasını öngörür. Bu sayede bilgisayarlar, programları çalıştırırken bellekten talimatları okuyabilir ve işleyebilirler. Von Neumann mimarisi, bilgisayarların esnekliğini ve programlanabilirliğini büyük ölçüde artırmıştır.

Mirası

John von Neumann, 20. yüzyılın en etkili bilim insanlarından biri olarak kabul edilir. Çalışmaları, matematik, fizik, bilgisayar bilimi ve ekonomi gibi birçok alanı derinden etkilemiştir. Onun dehası ve vizyonu, modern bilimin ve teknolojinin gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Ölümünden sonra, birçok ödül ve anma etkinliği düzenlenmiştir.