işkence ne demek?
İşkence
İşkence, bir kişiye veya kişilere, bilgi almak, itiraf ettirmek, cezalandırmak, sindirmek veya ayrımcılığa dayalı nedenlerle acı çektirmek amacıyla uygulanan, fiziksel veya psikolojik şiddet içeren eylemlerin tümüdür. Uluslararası hukuka göre, işkence mutlak surette yasaktır ve hiçbir koşulda meşru gösterilemez.
İşkencenin Unsurları:
- Acı Çektirme: İşkencenin temelinde, mağdura kasten fiziksel veya psikolojik acı çektirme amacı yatar. Bu acı, şiddetli fiziksel ağrı, derin psikolojik travma veya her ikisini de içerebilir.
- Amaç: İşkencenin belirli bir amacı olmalıdır. Bu amaç, bilgi almak, itiraf ettirmek, cezalandırmak, sindirmek veya ayrımcılığa dayalı nedenlerle mağduru hedef almak olabilir.
- Resmi Yetkililerin Dahiliyeti: İşkence, genellikle devlet görevlileri veya devlet adına hareket eden kişiler tarafından gerçekleştirilir veya bu kişilerin bilgisi ve onayı dahilinde gerçekleşir. Ancak, bazı durumlarda devlet dışı aktörler tarafından gerçekleştirilen işkence eylemleri de uluslararası hukuk kapsamında değerlendirilebilir.
İşkence Türleri:
- Fiziksel İşkence: Vücuda doğrudan uygulanan şiddet içeren eylemlerdir. Bunlar arasında dayak, yakma, elektrik şoku verme, cinsel saldırı, aç bırakma, susuz bırakma, uyku yoksunluğu gibi uygulamalar yer alır.
- Psikolojik İşkence: Mağdurun zihinsel ve duygusal sağlığına zarar veren eylemlerdir. Bunlar arasında tehdit, aşağılama, tecrit, simülasyon (boğulma hissi verme gibi), aileye yönelik tehditler gibi uygulamalar yer alır.
İşkencenin Hukuki Boyutu:
- Uluslararası Hukuk: İşkence, uluslararası hukukta ağır bir insan hakları ihlali olarak kabul edilir ve mutlak surette yasaktır. Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Sözleşmesi (UN Convention against Torture) ve diğer uluslararası belgeler, işkenceyi tanımlar, yasaklar ve devletlere işkenceyi önleme ve cezalandırma yükümlülüğü getirir.
- Ulusal Hukuk: Birçok ülke, işkenceyi suç olarak tanımlayan ve cezalandıran ulusal yasalara sahiptir. Bu yasalar, işkence yapan kişilerin yargılanmasını ve cezalandırılmasını sağlar.
İşkencenin Sonuçları:
İşkence, mağdurlar üzerinde derin ve kalıcı fiziksel ve psikolojik etkilere yol açar. Fiziksel etkiler arasında kronik ağrı, sakatlık, sinir hasarı gibi durumlar yer alırken, psikolojik etkiler arasında travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), depresyon, anksiyete, uyku bozuklukları, güvensizlik ve sosyal izolasyon gibi durumlar yer alır. İşkence, mağdurların aileleri ve toplum üzerinde de olumsuz etkilere yol açabilir.
Önemli Kavramlar: