istenmeyen aramalar ne demek?

İstenmeyen Aramalar (Spam Aramalar)

İstenmeyen aramalar, bir kişi veya kurumun, alıcının önceden izni olmaksızın yaptığı, genellikle ticari amaç güden, otomatik veya manuel aramalardır. Bu aramalar, tüketiciyi rahatsız etmenin yanı sıra dolandırıcılık ve kimlik hırsızlığı gibi ciddi suçlara da zemin hazırlayabilir.

İçindekiler

1. Tanım

İstenmeyen aramalar (aynı zamanda spam aramalar, robo aramalar veya soğuk aramalar olarak da bilinir), alıcının açık izni olmaksızın yapılan, genellikle toplu olarak gerçekleştirilen, ticari veya dolandırıcılık amaçlı telefon aramalarıdır. Bu aramalar, tele pazarlama şirketleri tarafından yapıldığı gibi, dolandırıcılar tarafından da gerçekleştirilebilir. Genellikle meşguliyet yaratmanın yanı sıra, veri gizliliği ihlallerine ve maddi kayıplara yol açabilirler.

2. Nedenleri

İstenmeyen aramaların yaygınlaşmasının başlıca nedenleri şunlardır:

Düşük Maliyet: Otomatik arama sistemleri, çok sayıda kişiye düşük maliyetle ulaşmayı sağlar.
Veri Toplama: Şirketler, kişisel bilgileri (telefon numarası, adres, vb.) çeşitli yollarla toplayarak hedefli pazarlama yapmaya çalışırlar. Bu veri toplama yöntemleri bazen yasal olmayabilir.
Dolandırıcılık Amaçlı: Kimlik hırsızlığı, phishing gibi dolandırıcılık yöntemleriyle para veya kişisel bilgi elde etme amacı güden aramalar.
Yasal Boşluklar: Bazı ülkelerde, istenmeyen aramaları engelleyecek yeterli yasal düzenlemelerin olmaması veya mevcut yasaların etkili bir şekilde uygulanamaması.
Teknolojik Gelişmeler: VoIP (İnternet Protokolü Üzerinden Ses) teknolojisi, arayan kimliğini gizlemeyi veya farklı bir numara göstermeyi kolaylaştırır.

3. Türleri

İstenmeyen aramalar farklı amaçlarla yapılabilir:

Tele Pazarlama: Ürün veya hizmet tanıtımı yapan aramalar.
Anket Aramaları: Kamuoyu yoklaması veya pazar araştırması amacıyla yapılan aramalar.
Bağış Toplama Aramaları: Sivil toplum kuruluşları veya politik kampanyalar için yapılan bağış toplama aramaları.
Dolandırıcılık Aramaları:
- Kimlik Hırsızlığı: Kişisel bilgileri (sosyal güvenlik numarası, banka hesabı bilgileri, vb.) elde etmeye yönelik aramalar.
- Phishing: Sahte bir kurum veya kuruluş gibi davranarak hassas bilgileri ele geçirme amacı güden aramalar. Örneğin, sahte bir banka gibi davranarak kredi kartı bilgilerini istemek.
- Ön Ödeme Dolandırıcılığı: Bir ödül veya kazanç vaadiyle önceden ödeme talep eden aramalar.

4. Hukuki Düzenlemeler

Birçok ülke, istenmeyen aramalarla mücadele etmek için çeşitli yasal düzenlemeler getirmiştir. Bu düzenlemeler genellikle şu hususları kapsar:

Arama İzni: Şirketlerin, kişileri aramadan önce açık izinlerini alması zorunluluğu.
Do Not Call (Arama Beni) Listeleri: Tüketicilerin, telefon numaralarını bu listelere kaydettirerek tele pazarlama aramalarından korunma imkanı.
Arayan Kimliği Gösterme Zorunluluğu: Arayan numarayı gizlemenin veya yanıltıcı bilgi vermenin yasaklanması.
Cezai Yaptırımlar: İstenmeyen arama yapan şirketlere para cezası veya diğer yaptırımlar uygulanması.
KVKK Kişisel Verilerin Korunması Kanunu : Kişisel verilerin işlenmesi ve korunması hakkında düzenlemeler içerir.

5. Korunma Yolları

İstenmeyen aramalardan korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:

Bilinmeyen Numaraları Cevaplamamak: Tanımadığınız numaralardan gelen aramaları yanıtlamaktan kaçının.
Arama Engelleme Uygulamaları Kullanmak: Telefonunuza, istenmeyen numaraları otomatik olarak engelleyen uygulamalar yükleyebilirsiniz.
Do Not Call Listelerine Kaydolmak: Ülkenizdeki ilgili kurumlara başvurarak telefon numaranızı "arama beni" listelerine kaydettirebilirsiniz.
Kişisel Bilgileri Paylaşmamak: Telefon görüşmeleri sırasında kişisel bilgilerinizi (sosyal güvenlik numarası, banka hesabı bilgileri, vb.) paylaşmaktan kaçının.
Şüpheli Aramaları Bildirmek: Dolandırıcılık veya diğer şüpheli faaliyetlerde bulunan aramaları ilgili makamlara bildirin.
Numara Gizleme (Maskeleme) Yapanlara Dikkat Etmek: Arayanın numarasını gizlemesi ya da farklı bir numara göstermesi durumunda, aramanın amacından şüphelenmek gerekir.

6. Teknolojik Çözümler

İstenmeyen aramaları engellemek için çeşitli teknolojik çözümler mevcuttur:

Arama Engelleme Uygulamaları: Truecaller, Hiya, Nomorobo gibi uygulamalar, spam olarak işaretlenmiş numaraları otomatik olarak engeller.
Çağrı Tarama Özellikleri: Bazı telefon modelleri veya operatörler, bilinmeyen numaraları otomatik olarak tarayıp spam olarak işaretleyebilir.
VoIP Filtreleme: VoIP sağlayıcıları, spam aramaları filtrelemek için çeşitli araçlar sunabilir.
Yapay Zeka Tabanlı Çözümler: Yapay zeka (AI) ve makine öğrenimi (ML) algoritmaları, arama davranışlarını analiz ederek spam aramaları tespit edebilir ve engelleyebilir.

7. Türkiye'deki Durum

Türkiye'de, istenmeyen aramalarla mücadele etmek için çeşitli yasal düzenlemeler bulunmaktadır. Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik bu konuda önemli bir düzenlemedir. Ayrıca, KVKK de kişisel verilerin korunması açısından önemli bir rol oynamaktadır. İstenmeyen aramalar konusunda Ticaret Bakanlığı ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) aktif rol oynamaktadır.

8. İstatistikler

İstenmeyen aramalar, dünya genelinde yaygın bir sorundur.
Bazı araştırmalar, mobil kullanıcıların önemli bir kısmının her ay birden fazla spam arama aldığını göstermektedir.
Dolandırıcılık amaçlı aramalar, önemli maddi kayıplara neden olabilir.
İstenmeyen aramaların artması, tüketicilerin telefonlara olan güvenini azaltabilir.