hash fonksiyonları ne demek?
Hash Fonksiyonları
Hash fonksiyonları, herhangi bir boyuttaki veriyi alıp, sabit boyutlu bir "hash" değerine dönüştüren matematiksel fonksiyonlardır. Bu fonksiyonlar, verinin içeriğine göre benzersiz bir parmak izi oluşturmayı amaçlar. İdeal bir hash fonksiyonu, farklı girdiler için aynı hash değerini (çakışma) üretme olasılığını minimize etmelidir.
Temel Özellikler:
- Deterministik: Aynı girdi her zaman aynı çıktıyı üretir.
- Hızlı Hesaplama: Hash değeri, girdi boyutuna göre hızlı bir şekilde hesaplanmalıdır.
- Tek Yönlü (Genellikle): Hash değerinden orijinal veriyi elde etmek zor veya imkansız olmalıdır (güvenlik uygulamaları için).
- Çakışma Direnci: Farklı girdilerin aynı hash değerini üretme olasılığı düşük olmalıdır.
Kullanım Alanları:
- Veri Yapıları: Hash Tabloları gibi veri yapılarında hızlı veri erişimi için kullanılır.
- Veri Bütünlüğü: Bir dosyanın veya verinin bütünlüğünü doğrulamak için kullanılır. Dosyanın hash değeri saklanır ve daha sonraki bir zamanda tekrar hesaplanarak karşılaştırılır.
- Şifreleme: Şifre saklama ve doğrulama işlemlerinde kullanılır. Şifreler doğrudan saklanmak yerine hashlenerek saklanır.
- Dijital İmzalar: Dijital imza oluşturma süreçlerinde kullanılır.
- Blok Zincir: Blok zinciri teknolojisinde, blokların birbirine bağlanması ve veri bütünlüğünün sağlanması için kullanılır.
Önemli Hash Fonksiyonları:
- MD5: Artık güvenlik açıkları nedeniyle pek kullanılmamaktadır.
- SHA-1: MD5'e benzer şekilde güvenlik açıkları bulunmaktadır ve kullanımdan kaldırılmıştır.
- SHA-2: SHA-224, SHA-256, SHA-384, SHA-512 gibi varyasyonları bulunur. Güvenlik açısından daha güçlüdür ve yaygın olarak kullanılır.
- SHA-3: Keccak algoritması üzerine kuruludur ve SHA-2'ye alternatif olarak tasarlanmıştır.
- bcrypt, scrypt, Argon2: Şifre saklama için özel olarak tasarlanmış, yavaş hash fonksiyonlarıdır.
Çakışma (Collision):
Farklı girdilerin aynı hash değerini üretmesi durumudur. Hash fonksiyonlarının temel amacı çakışma olasılığını en aza indirmektir. Ancak, Pigeonhole prensibi nedeniyle, sonsuz sayıda girdi için sınırlı sayıda çıktı üreten her hash fonksiyonunda çakışmalar kaçınılmazdır. Güvenli hash fonksiyonları, çakışmaları bulmanın hesaplama açısından zor olmasını sağlar.