gösterge ne demek?

Kendisi o şey olmadığı halde, o şeyi çağrıştırarak iletişim sağlayan ve başka bir şeyi temsil eden her şey bir göstergedir.

Boyutları

Ferdinand de Saussure'ye göre göstergeler, birbiriyle karşılıklı ilişki içerisinde olan görüngü (gösteren, ifade) ve imge (gösterilen, içerik) olmak üzere iki boyutludur.¹² Özetle harfler (okunan, yazılan) ve sesler (duyulan, söylenen) görüngü boyutuyken; imâ edilen ve zihinde canlanan ise imge boyutudur.

Görüngü

Görüngü, göstergenin işaret eden olgusudur.³ Dilsel olarak bütün kelimeler birer görüngüdür ve iletişimde bir imgeyi aktarmak için kullanılan görüngü, içeriği (anlamı) taşıyan unsurdur.⁴ Eş anlamlı kelimelerden ayrı olarak birbirinden farklı görüngüler aynı içeriği taşıyabilirler.⁵ Örneğin ifade olarak "Ankara" ile "Türkiye'nin başkenti" görüngüleri, aynı içeriğe sahiplerdir; ancak vurguları farklıdır.⁶

İmge

İmge; göstergeye ait olan anlam, diğer bir deyişle gösterilendir.⁷ Göstergenin içeriği ve değeri de bu boyuttadır.⁸ Tıpkı görüngülerde olduğu gibi, birden fazla imge de tek bir görüngüye ait olabilir. Bu durumda görüngü çokanlamlıdır.⁹ İmgeler zaman içerisinde anlam değişiklikleri geçirebilirler.

Türleri

Charles Sanders Peirce'ye göre göstergeler, her birinde gösteren ve gösterilen arasında farklı bir ilişkinin bulunduğu üç gruba ayrılır.

Belirti

Belirti (Lat.: Index), gösteren ve gösterilen boyutlar arasında fiziksel bir ilişkinin var olması durumunda göstergenin dahil olduğu gruptur.¹⁰¹¹

Benzeşke

Benzeşke veya diğer adıyla ikonlarda (Yun.: Eikṓn), göstergenin iki boyutu arasında benzerlik ilişkisi vardır.¹²¹³¹⁴ Bir kişi veya nesnenin tasviridir.¹⁵ Charles Morris, bir nesnenin niteliklerini ortaya koyan göstergeleri "ikonik gösterge" olarak tanımlar.¹⁶ Bu tanıma göre fotoğraf ve çizimler, ikon grubuna girerler.

Ayrıca dilsel göstergeler özellikle görüngü boyutundan dolayı sembol olsalar da,¹⁷ doğadaki seslerin taklit edilmesi ile meydana gelen yansımalar, görüngü ve imgelem boyutları arasındaki benzerlik ilişkisi nedeniyle ikon grubuna girer.¹⁸¹⁹²⁰²¹

Sembol

Sembol (Yun.: Sỳmbolon) veya simge, gösteren ve gösterilen boyutlarında nedensellik veya benzerlik ilişkisi olmamakla birlikte, keyfî ve uzlaşımsaldır.²²²³ Algılanabilenin dışında ve gerisinde anlama sahiptir.²⁴

Dosya:Brand_der_Stadtwerke_Münster_2006-08-24_03.jpg|Duman, yanma olayı ile bulunan fiziksel ilişkisi nedeniyle belirti kategorisindeki bir göstergedir. Dosya:Zeichen 237 - Sonderweg Radfahrer, StVO 1992.svg|Trafik işaretleri, içerik anlamlarıyla sahip oldukları benzerlik dolayısıyla benzeşke kategorisindedirler. Dosya:Frankfurt_Am_Main-Gerechtigkeitsbrunnen-Detail-Justitia_von_Westen-20110408.jpg|Ellerinde kılıç ve terazi tutan bir kadın figürü olarak Justitia görüngüsü, adaletin sembolüdür.