görelik ne demek?

Görelilik Kuramı

Görelilik kuramı, Albert Einstein tarafından geliştirilen ve modern fiziğin temel taşlarından biri olan bir teoridir. Esas olarak, uzay, zaman, kütle ve enerji arasındaki ilişkileri inceler. Görelilik, iki ana bölümden oluşur:

• Özel Görelilik (1905): Işık hızının evrende sabit bir hız sınırı olduğunu ve tüm eylemsiz referans çerçevelerinde fizik yasalarının aynı olduğunu varsayar. Bu kuram, zamanın ve mekanın mutlak olmadığını, gözlemcinin hareketine bağlı olarak değişebileceğini öne sürer. Temel kavramları şunlardır:

  • Işık Hızı Sabitliği: Işık hızının, kaynağın veya gözlemcinin hareketinden bağımsız olarak her zaman aynı (yaklaşık 299,792,458 m/s) olmasıdır.
  • Zaman Genişlemesi: Hareket eden bir gözlemci için zamanın, durağan bir gözlemciye göre daha yavaş geçmesidir.
  • Uzunluk Büzülmesi: Hareket yönünde, bir cismin uzunluğunun kısalmasıdır.
  • Kütle-Enerji Eşdeğerliği (E=mc²): Kütle ve enerjinin birbirine dönüştürülebileceğini ve aralarındaki ilişkinin bu denklemle ifade edildiğini belirtir.

  Önemli Kavramlar: * Işık Hızı * Zaman Genişlemesi * Uzunluk Büzülmesi * Kütle-Enerji Eşdeğerliği

• Genel Görelilik (1915): Kütleçekimini, uzay-zamanın eğriliği olarak açıklar. Büyük kütleli cisimler, uzay-zamanı büker ve bu bükülme, diğer cisimlerin hareketini etkiler. Başka bir deyişle, kütleçekimi bir kuvvet değil, uzay-zamanın geometrisinin bir sonucudur. Temel kavramları şunlardır:

  • Eşdeğerlik İlkesi: Kütleçekimsel kütle ile eylemsizlik kütlesinin eşit olduğunu ve bir kütleçekim alanında bulunmanın, ivmeli bir referans çerçevesinde bulunmakla eşdeğer olduğunu belirtir.
  • Uzay-Zaman Eğriliği: Kütlenin uzay-zamanı bükmesi ve bu bükülmenin cisimlerin hareketini etkilemesi.
  • Kütleçekimsel Dalgalar: Hızlanan kütlelerin uzay-zamanda yarattığı dalgalanmalar.
  • Kara Delikler: Uzay-zamanın o kadar çok büküldüğü bölgeler ki, ışık bile kaçamaz.

  Önemli Kavramlar: * Eşdeğerlik İlkesi * Uzay-Zaman Eğriliği * Kütleçekimsel Dalgalar * Kara Delikler

Görelilik kuramı, GPS sistemleri, nükleer enerji, kozmoloji ve astrofizik gibi birçok alanda önemli uygulamalara sahiptir.