gorgosaurus ne demek?

Gorgosaurus

Gorgosaurus, Geç Kretase döneminde (yaklaşık 76.6 ila 75.1 milyon yıl önce) Kuzey Amerika'da yaşamış bir tirezor teropod dinozor cinsidir. Adı, "korkunç kertenkele" veya "dehşetli kertenkele" anlamına gelir. Genellikle Tyrannosaurus rex ile karşılaştırılır, ancak ondan daha küçük ve daha hafifti.

Keşif ve İsimlendirme

Gorgosaurus, ilk olarak 1914 yılında Kanadalı paleontolog Lawrence Lambe tarafından tanımlanmıştır. Lambe, Alberta, Kanada'da bulunan kısmi bir iskeleti temel alarak bu yeni cinse Gorgosaurus libratus adını vermiştir. Daha sonra, daha fazla Gorgosaurus örneği keşfedilmiş ve bazıları başlangıçta farklı cinslere (örneğin, Albertosaurus) atanmıştır. Ancak, yapılan filogenetik analizler, bu örneklerin aslında Gorgosaurus cinsine ait olduğunu göstermiştir.

Tanımlama

Gorgosaurus, ortalama olarak 8 ila 9 metre uzunluğa ve yaklaşık 2.5 ila 3 ton ağırlığa ulaşabilen büyük bir teropod dinozordu. Tyrannosaurus rex kadar büyük olmasa da, yine de yaşadığı ekosistemde baskın bir yırtıcıydı.

• Kafatası: Gorgosaurus'un kafatası, Tyrannosaurus rex'e göre daha hafif ve daha uzun bir yapıya sahipti. Göz çukurları (orbita) da daha büyüktü. Güçlü çeneleri, avını yakalamak ve parçalamak için kullanılan keskin, tırtıklı dişlerle donatılmıştı.
• Kollar: Diğer tirezor dinozorları gibi, Gorgosaurus'un da küçük, iki parmaklı kolları vardı. Bu kolların tam işlevi hala tartışma konusudur, ancak avı tutmak veya yerden kalkmak gibi işlevler için kullanılmış olabileceği düşünülmektedir.
• Bacaklar: Güçlü bacakları, Gorgosaurus'un hızlı ve etkili bir avcı olmasını sağlıyordu. Uzun baldır kemikleri, onun hızlanma ve yüksek hızlarda koşma yeteneğini destekliyordu.
• Postür: Gorgosaurus, büyük olasılıkla yatay bir postürde yürüyordu; kuyruğu denge sağlamak için kullanılıyordu.

Sınıflandırma

Gorgosaurus, Tirannosauridae familyasına aittir. Bu familya, Geç Kretase döneminde yaşamış büyük teropod dinozorları içerir. Gorgosaurus, Albertosaurus ile birlikte Albertosaurinae alt familyasına yerleştirilir. Albertosaurinae, Tirannosaurinae alt familyasına göre daha ilkel özelliklere sahiptir.

Paleobiyoloji

• Beslenme: Gorgosaurus, yaşadığı ekosistemde baskın bir yırtıcıydı. Hadrosauridler, ceratopsidler ve ornitomimidler gibi diğer dinozorlarla beslendiği düşünülmektedir. Diş izleri taşıyan fosiller, Gorgosaurus'un kemikleri ezebildiğini ve böylece kemik iliğine ulaşabildiğini göstermektedir.
• Büyüme ve Yaşam Süresi: Gorgosaurus üzerine yapılan büyüme halkası analizleri (osteokronoloji), bu dinozorların nispeten hızlı büyüdüğünü ve yaklaşık 14 ila 17 yıl yaşadığını göstermektedir. Ergenlik döneminde büyüme hızının arttığı ve cinsel olgunluğa bu dönemde ulaşıldığı düşünülmektedir.
• Sosyal Davranış: Bazı fosil yataklarında birden fazla Gorgosaurus örneği bulunmuştur, bu da bu dinozorların bazen gruplar halinde yaşadığı veya avlandığı yönünde spekülasyonlara yol açmıştır. Ancak, bu fosil yataklarının aslında tek bir olay sonucu oluşup oluşmadığı hala tartışma konusudur.

Paleocoğrafya ve Paleoekoloji

Gorgosaurus, günümüz Kuzey Amerika'sında, özellikle Alberta ve Montana gibi bölgelerde yaşamıştır. Yaşadığı dönemde, bu bölgeler sıcak ve nemli bir iklime sahip kıyı ovalarıydı. Gorgosaurus, Daspletosaurus, Albertosaurus, hadrosaur dinozorları (örneğin, Corythosaurus, Lambeosaurus), ceratopsid dinozorları (örneğin, Styracosaurus, Centrosaurus) ve küçük etçil dinozorlar gibi diğer birçok dinozor türüyle birlikte yaşamıştır.

Önem

Gorgosaurus, tirezor dinozorlarının evrimi ve biyolojisi hakkında önemli bilgiler sunmuştur. Tyrannosaurus rex ile karşılaştırıldığında, Tirannosauridae familyasındaki farklı evrimsel eğilimleri anlamamıza yardımcı olmuştur. Ayrıca, yaşadığı ekosistemdeki rolü ve diğer dinozorlarla olan etkileşimleri, Geç Kretase döneminin paleoekolojisini anlamamıza katkıda bulunmuştur.

Kaynaklar

• Holtz, Thomas R. Jr. (2004). "Tyrannosauroidea". In Weishampel, David B.; Dodson, Peter; and Osmólska, Halszka (eds.). The Dinosauria (2nd ed.). Berkeley: University of California Press. pp. 111–136.
• Currie, Philip J. (2003). "Cranial anatomy of tyrannosaurids". Acta Palaeontologica Polonica. 48 (2): 191–226.

Bu makale, Gorgosaurus hakkında genel bir bilgi sunmayı amaçlamaktadır. Daha ayrıntılı bilgi için, belirtilen kaynaklara başvurulabilir.