Gazâlî (İmam Gazâlî)

Ebû Hâmid Muhammed bin Muhammed el-Gazâlî et-Tûsî eş-Şâfiî, İslam dünyasının en etkili düşünürlerinden, felsefecilerinden, teologlarından ve mutasavvıflarından biridir. 1058 yılında İran'ın Tus şehrinde doğmuş ve 1111 yılında aynı şehirde vefat etmiştir. "Hüccetü'l-İslam" (İslam'ın Delili) olarak da bilinir.

Hayatı ve Eserleri:

Gazâlî, İslam düşünce tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır. Felsefe, kelam, hukuk ve tasavvuf alanlarında derinlemesine çalışmalar yapmıştır. Nizamiye Medresesi'nde müderrislik yapmış, daha sonra dünyevi makamları terk ederek tasavvufa yönelmiştir.

• Felsefe Eleştirisi: Gazâlî, özellikle Tehâfütü'l-Felâsife adlı eseriyle felsefeyi eleştirmiş ve İslam inancına aykırı gördüğü noktalara dikkat çekmiştir. Bu eseri, felsefe ile din arasındaki ilişkiyi yeniden tartışmaya açmıştır. (Felsefe Eleştirisi)
• Kelam: Kelam ilmiyle yakından ilgilenmiş, Eş'arî kelamının önemli temsilcilerinden biri olmuştur. Akli ve nakli delilleri uzlaştırmaya çalışmıştır. (Kelam)
• Hukuk: Şâfiî mezhebine mensup bir hukukçu olarak, fıkıh usulü ve fürû alanında önemli eserler vermiştir. (Hukuk)
• Tasavvuf: Gazâlî'nin tasavvufa yönelmesi, hayatında bir dönüm noktası olmuştur. İhyâu Ulûmi'd-Dîn adlı eseri, tasavvufi düşüncenin en önemli kaynaklarından biridir. Bu eserinde, dini ilimleri ihya etmeyi ve ahlaki değerleri yeniden canlandırmayı amaçlamıştır. (Tasavvuf)
• Diğer Önemli Eserleri: el-Munkız mine'd-Dalâl, Mîzânü'l-Amel, Kimyâ-yı Saâdet gibi birçok önemli eseri bulunmaktadır.

Düşünceleri:

Gazâlî, aklı ve nakli bir araya getirmeye çalışan bir düşünürdür. Felsefenin sınırlarını çizmiş, kelamın önemini vurgulamış ve tasavvufun derinliklerine inmiştir. İslam düşüncesinde akıl, iman ve ahlak arasındaki dengeyi kurmaya çalışmıştır.

Etkisi:

Gazâlî, İslam dünyasında ve Batı'da büyük bir etki bırakmıştır. Düşünceleri, sonraki dönemlerde birçok düşünürü etkilemiş ve İslam düşüncesinin gelişimine önemli katkılar sağlamıştır.