galiyye ne demek?

Ghulat-i Şîʿa ya da Galiyye, Şii teolojide Ehli beytten bazı kişilere ilahlık atfeden veya ana akım Şiiler tarafından "aşırı" olarak tanımlanan ekstremist grupları (fırka) tanımlamakta kullanılan bir tâbirdir. Müellihe de denir.¹ Daha sonraki dönemlerde 12 imamcılar, Zeydiler veya bazen de mutedil İsmaililer tarafından kabul edilmeyen Şii gruplar için kullanılmıştır.² İmâmet i'tikadı konusunda aşırı görüşler besleyerek Şîʿa'ya bağlanan gruplar ve Müslüman görünüp Ali ve onun soyundan gelen imâmlara ilâhlık veya peygamberlik isnâdında bulunanlar için kullanılmıştır.³

Kelimenin kökeni

"Galiyye" itidal çizgisini aşanlara verilen isimdir. Haddi aşmak mânasına elen "güluv" kökünden çoğul anlamında bir nisbet ismi olup "İtidal çizgisini aşanlar" anlamına gelmektedir.⁴ Bu kökten üretilen "Ghulât, eh’ûl-gulüv, ashâb’ûl-gulüv" terkipleri de aynı anlama gelmektedir.⁵

İnançları

İmamiye extremizm için üç özellik belirlemiştir; Hulul, tenasüh ve ibaha.⁶

Galiyye fırkaları

Kurulan ilk Ghulat mezhep, "ʿAbd Allâh İbn-i Sebe" isimli Yemenli bir Yahudi tarafından inşâ edilen Sebe’îyye'dir.⁷

Ghulat Şîʿî fırkalar

• Ghulat-i Şîʿa
  • Sebeiyye (ʿAbd Allâh İbn-i Sebe)
  • Hattâbiyye (Ebû’l-Hattâb el-Esedî)
    • Bezîgiyye
    • Hattâbîyyet-ûl Mutlâka
  • Keysâniyye
    • Muhtâriyye/Keysâniyyetû'l-Hullas
      • Harbiyye
      • Muâviyye/Cennâhiyye
        • Hârisiyye
      • Beyâniyye
    • Râvendiyye
      • Rizâmiyye
        • Bû' Müslimiyye
          • Sinbâdiyye
          • Berkûkiyye
          • Havâliyye
        • Muhammira
          • Mukannaiyye
          • Hûrremdîniyye
            • Bâbekiyye
            • Mazyâriyye
          • Kûliyye
        • İshâk et-Türkiyye
      • Riyâhiyye
    • Kebriyye
  • Ghulat İmamiyye
    • Mûgıriyye
    • Mansûriyye
    • Azâfire
    • Albâiyeyye (Ulyâniyye)
    • Zemmiyye
    • Ayniyye
    • Mimiyye
    • Sîniyye
    • Muhammise
    • Şûrayiyye
    • Gurâbiyye
    • Zübâbiyye
    • Nusayriyye
  • Ghulat Zeydîyye
    • Cârûdiyye
    • Nâimiyye
    • Ya'kûbiyye
  • Ghulat Bâtıniyye (Bâtınîler)
    • Keyyâliyye
    • Hâkimiyye (Dürzîler)
    • Sabbahiyye (Elemûtlar)

Kaynakça

Orijinal kaynak: galiyye. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. Not: Ali Allahilik (Ali Allahiyyun) adı verilen dinin mensupları da bazen Galiyye'den olarak sınıflandırılabilirler. ↩

2. ↩

3. Şehristânî, El-Milel, Cilt 1, Sahife 173 ↩

4. ↩

5. Diyânet İslâm Ansiklopedisi, Cilt 13, Sahife 333, TDV 1996. ↩

6. ↩

7. Kaynak: Mustafa Öz, Mezhepler Tarihi ve Terimleri Sözlüğü, Ensar, İstanbul, 2011. ↩

Kategoriler