föhn rüzgarları ne demek?
Föhn Rüzgarları Hakkında Bilgi
Föhn rüzgarları, dağların bir yamacından yükselen nemli havanın, diğer yamacından kuru ve sıcak bir şekilde inmesiyle oluşan yerel rüzgarlardır. Bu rüzgarlar, özellikle dağlık bölgelerde belirgin hava değişimlerine neden olur.
Oluşumu:
- Havanın Yükselmesi: Nemli hava, dağ yamacı boyunca yükselirken soğur ve içindeki su buharı yoğunlaşarak yağış (kar veya yağmur) olarak düşer. Bu süreçte hava kütlesi ısı kaybeder.
- Yoğunlaşma ve Yağış: Yükselen havanın soğumasıyla birlikte su buharı yoğunlaşır ve dağın denize bakan yamacında yağış bırakır.
- Kuru ve Sıcak İniş: Dağın zirvesini aşan hava kütlesi, nemini kaybettiği için kuru ve daha hafiftir. Bu hava, dağın diğer yamacından aşağı doğru inerken sıkışır ve ısınır. Adyabatik ısınma olarak bilinen bu olay, havanın sıcaklığını önemli ölçüde artırır.
- Föhn Etkisi: Dağın diğer yamacında esen bu kuru ve sıcak rüzgarlar, föhn rüzgarları olarak adlandırılır.
Etkileri:
- Sıcaklık Artışı: Föhn rüzgarları, bulundukları bölgelerde sıcaklıkların aniden yükselmesine neden olur. Bu durum, kar örtüsünün hızla erimesine ve su baskınlarına yol açabilir.
- Nem Azalması: Havanın kuru olması nedeniyle, föhn rüzgarları ortamdaki nem oranını düşürür. Bu durum, tarım alanlarında kuraklığa ve orman yangınlarına davetiye çıkarabilir.
- Psikolojik Etkiler: Bazı insanlarda baş ağrısı, migren ve sinirlilik gibi psikolojik etkilere neden olabileceği düşünülmektedir.
Görüldüğü Yerler:
Föhn rüzgarları, Alpler'de (Alp Föhni), Kayalık Dağları'nda (Chinook), And Dağları'nda ve Türkiye'de de Toroslar ve Kuzey Anadolu Dağları'nda sıklıkla görülür. Türkiye'de en belirgin örnekleri Akdeniz Bölgesi'nde görülür.
Önemli Kavramlar: