entüisyonizm ne demek?

Entüisyonizm

Entüisyonizm, sezgicilik olarak da bilinen, bilginin temel kaynağının akıl yürütme veya duyusal deneyim değil, sezgi olduğunu savunan bir felsefi yaklaşımdır. Sezgi, bir şeyi doğrudan, aracısız bir şekilde anlama veya kavrama yeteneği olarak tanımlanır.

Temel İlkeleri:

• Sezgi: Bilginin en temel ve güvenilir kaynağıdır. Akıl ve deneyim, sezginin yorumlanması ve ifade edilmesinde rol oynayabilir, ancak bilginin kökeni ve doğruluğu sezgiye dayanır.
• Doğrudan Kavrayış: Sezgi, bir nesneyi veya gerçeği aracısız bir şekilde kavramamızı sağlar. Bu, akıl yürütme veya çıkarım gibi dolaylı süreçlere gerek kalmadan gerçekleşir.
• Bütünsel Anlayış: Sezgi, bir konuyu veya durumu parçalarına ayırmadan, bir bütün olarak anlamamıza yardımcı olur. Bu, karmaşık sorunları çözmek ve derin içgörüler elde etmek için önemlidir.
• Öznellik: Sezgi genellikle kişisel ve öznel bir deneyimdir. Herkesin sezgisel yetenekleri farklı olabilir ve aynı konuda farklı sezgilere sahip olabilirler.

Önemli Entüisyonistler:

• Henri Bergson: Entüisyonizmi en önemli savunucularından biridir. Ona göre, sezgi hayatın özünü ve akışını anlamanın tek yoludur. Henri Bergson
• Plotinus: Yeni Platoncu filozof Plotinus, tek ve mutlak olan Tanrı'ya sezgi yoluyla ulaşılabileceğini savunmuştur.

Entüisyonizmin Etkileri:

• Sanat ve Yaratıcılık: Entüisyonizm, sanatçıların ve yaratıcıların ilham kaynağı olarak görülmüştür. Sezgi, yeni fikirlerin ortaya çıkmasına ve özgün eserlerin yaratılmasına yardımcı olur.
• Ahlak Felsefesi: Bazı ahlak filozofları, doğru ve yanlışın sezgi yoluyla anlaşılabileceğini savunmuşlardır. Bu görüşe göre, ahlaki ilkeler akıl yoluyla değil, içsel bir sezgiyle keşfedilir.
• Din Felsefesi: Entüisyonizm, dini deneyimlerin ve mistik içgörülerin açıklanmasında kullanılmıştır. Sezgi, Tanrı'ya veya evrensel gerçekliğe doğrudan ulaşmanın bir yolu olarak görülmüştür.

Eleştiriler:

• Öznellik: Sezgilerin öznel ve doğrulanması zor olması, eleştirilen bir noktadır. Sezgilerin güvenilirliği ve nesnelliği sorgulanmaktadır.
• Akılcılık Karşıtlığı: Entüisyonizm, aklın ve mantığın önemini azaltmakla eleştirilebilir. Bazı eleştirmenler, sezginin akıl ve deneyimle desteklenmesi gerektiğini savunurlar.

Sonuç:

Entüisyonizm, bilginin kaynağı ve insan anlayışının doğası hakkında önemli sorular ortaya koyan bir felsefi yaklaşımdır. Sezgiye verdiği önemle, akıl ve deneyimin sınırlarını aşarak yeni perspektifler sunar.