e-ihale ne demek?

E-İhale, Elektronik İhale veya Online İhale sistemi B2B (şirketler arası ticaret) alanında kullanılan bir satınalma yöntemidir. Bir Alıcı şirketin ve ona mal veya hizmet satmak isteyen birden çok şirketin olduğu durumlarda kullanılır. Ulaşılmak istenen hedef, satıcı şirketlerin tekliflerinin değerlemesini en optimum şekilde yapmak, ve en uygun teklifi veren tedarikçileri adil ve şeffaf olarak belirlemektir. Mal veya hizmet satmak isteyen satıcı şirketler tekliflerini elektronik ortamda sunarlar ve eğer alıcı uygun görürse, tekliflerini sürekli olarak revize edebilecekleri “online” bir rekabete girerler.

Tarihçe

E-İhaleler İnternet teknolojilerindeki gelişmeler sonucunda 1990'lı yılların sonlarına doğru popülerlik kazandılar. Elektronik İhale sisteminin öncüsü olan Freemarkets şirketi 1995 yılında eski McKinsey danışmanı ve General Electric yöneticisi olan Glen Meakem tarafından kuruldu. Pittsburgh bazlı şirket, değişik uzmanlıkta satınalma ekipleri geliştirerek müşterileri adına global çapta elektronik ihale ile satınalma operasyonlarına yöneldi.

Özellikle İnternet teknolojilerinin patlama gösterdiği bir döneme denk gelmesinin de yardımı ile şirket bir anda çok büyüdü. Müşterileri arasında BP, Exxon Mobil, United Technologies, Visteon, Heinz, Shell gibi devasa firmalar bulunan Freemarkets ardından benzer birçok e-ihale firmasınında doğmasına yolaçtı.

1996 yılında Ariba kuruldu. Ocak 2004 yılında Ariba, Freemarkets’ı 493 milyon dolara satın aldığını açıkladı. 2012 yılında ise SAP, Ariba 'yı 4,3 milyar dolara satın aldı. Ariba halen dünyanın önde gelen B2B e-satın alma sistemlerinden biridir.

Türkiye'de ise internetin gelişmesi ile birlikte bireyse e-ticaret siteleri büyümeye başlamış, beraberinde şirketlerin de satın almalarını kolaylaştıracak online sistemler geliştirilmeye başlanmıştır. Türkiye'de bu alanda herhangi bir gruba bağlı olmayan İhale Teknoloji ihale.com.tr ile Koç grubuna ait Promena (promena.com ) ile Sabancı grubuna bağlı Pratis (pratis.net ) ile elektronik satın alma ve ihale altyapılarını geliştirmekteler.

Kamu satın alımları için Kamu İhale Kurumu tarafından e-ihale altyapısı 2010 yılından bugüne geliştirilmeye devam etmektedir. Kamu İhale Kurumu, merkezi ihale otoritesi olarak ihale kanunu kapsamındaki tüm ihaleleri EKAP (Elektronik Kamu Alımları Platformu) üzerinden yayınlamaktadır. Fakat henüz tüm ihalelerin elektronik olarak yapılmasına 2017 itibarıyla başlanmamıştır.

Süreç

Basit anlamda bir E-İhale için, Alıcı satın almak istediği ürünün veya hizmetin özelliklerine karar verir ve gerekiyorsa kapsamlı bir şartname hazırlar. Ayrıca E-İhale'ye katılmasını uygun gördüğü tedarikçi firmaları da, E-İhale hizmet sağlayıcısı firma ile beraber veya tek başına belirler. E-İhale hizmet sağlayıcısı firma kendisine ulaştırılan şartname ve tedarikçi bilgileri ile ihaleyi belirlenen şartlarla elektronik ortamda hazırlar. Tedarikçilere E-İhale eğitimleri hizmet sağlayıcısı firma tarafından verilir. Daha sonra ürünün veya hizmetin tedarikçileri, en iyi fiyatı (toplam sahip olma maliyetini) sağlayabilmek için birbirleri ile yarışarak yoğun bir rekabet ortamına girerler. E-İhale platformu genellikle sadece Alıcının davet ettiği ve girmesini uygun gördüğü tedarikçilere açıktır. E-İhale tamamen online ortamda ve gerçek zamanlı olarak gerçekleştirilir. Katılımcılar Alıcının isteğine bağlı olarak tüm teklifleri, en düşük teklifi, birim fiyatları veya kendi sıralarını görürler. Ancak katılımcı firmaların kimlikleri gizlidir ve birbirlerine gösterilmez. Verilen teklifler Alıcı ve ihaleyi kazanan satıcı firma arasında yapılacak olan gerçek sözleşmeye konu olacak şekilde bağlayıcı niteliktedir.

Önemli noktalar

Alıcı, satıcılar ve E-İhale hizmet sağlaycısı firmalar önceden belirlenen bazı kurallara uygun hareket ettikleri müddetçe problem yaşanmaz. Bu taraflardan herhangi biri kurallara uymaz ise daha sonra problemler yaşanabilir. İyi bir ön hazırlık sürecinin ardından kullanıldığında E-İhale sistemi ile çok ciddi tasarruflar elde edilebilir. Etik, şeffaf ve adaletli olarak kullanılmadığı durumlarda tedarikçi firmalar ile problemler yaşanabilir.