düstur ne demek?

Düstur veya Destur olarak da bilinen Osmanlı Kamu Hukuku Kanunu, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki bir dizi kanunun adıdır.¹ Osmanlı Türkçesindeki isim, Farsça hukuk derlemesi anlamındaki "Destur" kelimesinden gelmektedir.² Ceza kanunu ile bazı medeni ve ticari kanunları içerir.

Tanzimat döneminde hazırlanmış ve kabul edilmiş olan kanun ve nizamnâmeleri resmî bir kitap içinde bir araya getirme zarureti hissedilince ilk defa 1851'de, Tanzimat’ın başlangıcından o tarihe kadarki hukukî mevzuat 142 sayfalık isimsiz bir kitapta toplandı. Şubat 1863'te Cevdet Paşa’nın gayretleriyle, kabul edilen yeni kanun ve yönetmelikleri eklemek, yürürlükten kaldırılanları çıkarmak suretiyle ilk defa Düsturadıyla bir kitap meydana getirildi (Tezâkir, IV, 74). Mayıs 1866'da o tarihe kadar kabul edilen kanun ve nizamnâmeler eklenip yürürlükten kaldırılanlar çıkarıldı ve Düstur ikinci defa neşredildi. Daha sonra yeni ilâve ve çıkarmalarla 1872, 1873, 1876 ve 1879 yıllarında I, II, III ve IV. cilt Düstur’lar yayımlandı. 1882'de IV. cildin ikinci baskısı yapıldı. 1879'dan 5 Aralık 1884'e kadar kabul edilen kanun, nizamnâme ve tâlimatnâmeler dört zeyil halinde neşredildi. Bu tarihten II. Meşrutiyet’e kadar olan dönemdeki mevzuat uzun süre yayımlanmamış, ancak Cumhuriyet’in ilânından sonra Ankara’da 1937’den itibaren birinci tertibin V (1937), VI (1939), VII (1941) ve VIII. (1943) ciltleri olarak neşredilmiştir.

İlk Osmanlı Türkçesi cildi 1862'de, ikincisi ise 1865'te yayınlandı. Serileştirme 1872'de başladı³ ve "Destur" adlı ilk cilt 1873'te yayınlandı.⁴