Demagoji; halkın isteklerine, ön yargılarına ve korkularına dayalı olarak yapılan siyaset ve destek arayışıdır. Yunanca demos (halk) ve agogos (liderlik yapmak) kelimelerinin birleşiminden türemiştir. Genellikle üstün bir hitabet ve propaganda yeteneği gerektirir. Çoğunlukla dindarlık, milliyetçilik, sağcılık ve solculuk gibi popüler kavramları kullanarak ve bunlara bağlılığı sömürerek yapılır. Demagoji yapan kişiye "demagog" denir.
Tarihçi Reinhard Luthin demagogu şu şekilde tanımlamıştır: "Hitabet, pohpohlama ve hakaret etme konusunda beceriklidir. Önemli konuları tartışmaktan kaçınır. Herkese her şeyi vadedebilir. İnsanların aklına değil, duygularına hitap eder. Dinsel, ırksal veya sınıfsal ön-yargıları sömürmekten kaçınmaz. Öyle olmasa dahi her zaman halk adamı gibi görünür. Batı medeniyeti kadar eski bir geleneğin ürünüdür.1
Antik Yunan'dan beri demokrasi yönetimlerinde demagoglar çıkmıştır. Cleon, Alcibiades ve Gaius Flaminius Antik döneme ait demagog örnekleri olarak sayılabilir.2 Demokrasilerde yöneticiler seçimle geldiği için, halkın yönetimi nüfusun en alt ortak paydasına hitap eden kişiye verme eğiliminden yararlanırlar. Demagoglar rakiplerini zayıflık veya ihanetle suçlarken güçler ayrılığını ortadan kaldırarak diktatörleşme eğilimi gösterirler.
Her ne kadar tüm demagoglar aynı yöntemleri kullanmasa da bir politikacının demagog olup olmadığını gösterebilecek ortaklıklar mevcuttur. Demagoji yöntemleri tüm politikacılar tarafından zaman zaman kullanılabilir fakat demagogları ayırt etmeye yardımcı olan faktör bu yöntemlerin tutarlı olarak sürekli bir biçimde kullanılarak halkın mantıklı düşünme kabiliyetini tıkaması ve kitleleri duygularıyla hareket etmeye sevketmesidir.3 Ayrıca bu yöntemler birleştirilerek etkinliklerinin artması da sağlanır.
Demagogların en sık başvurduğu yöntemlerden biri halkın yaşadığı sorunları başka bir dini, etnik veya sınıfsal gruba mal etmektir. 1. Dünya Savaşı sonrası Almanya'nın yaşadığı problemleri Adolf Hitler'in Yahudilere yüklemesi veya Denis Kearney'nin California'daki işçilerin yaşadığı sorunları Çinli göçmenlere mal etmesi örnek olarak gösterilebilir. Günah keçisi taktiğini uygulamanın temelinde "biz" ve "onlar" ayrımını yaratmak veya var olan ayrımı derinleştirmek vardır.
Halk içerisinde var olan korkuların derinleştirilerek kitlelerin desteğini sağlamaya çalışmak demagogların başvurduğu yöntemlerden bir diğeridir.
Demagoglar, halkın duygularını harekete geçirmeyi hedeflediklerinden bu duygulara en çok hitap edecek fikir ve söylemleri doğru olup olmadıklarına bakmadan kullanırlar. İnsanlara duymak istediklerini veya onları en çok heyecanlandıracak şeyleri söyleyerek duygularını harekete geçirmeyi ve bu şekilde oy kazanmayı umarlar. Bir yalan işe yaramadığında veya kitleleri harekete geçirmeye yeterli olmadığında farklı ilk söylemlerini destekleyen veya çelişen farklı yalanlar söylemekten çekinmezler.
Tarihteki birçok demagog, insanları duygusal bakımdan heyecanlandıracak ve onları coşturacak hitabet yetenekleri sergilemişlerdir. Konuşma sırasında tonlama, belagat ve kişisel karizmaları bu beceriye sahip olmalarına neden olmuştur. Demagoglar, bu becerileri sayesinde kitlelerin hayranlığını veya sevgisini kazanarak gözlerini boyarlar. Bu hayranlık, demagog politikacının daha önce söylemiş olduğu yalanların, başarısızlıklarının veya negatif olarak değerlendirilebilecek özelliklerinin görünmesine mani olur. Böylece insanlar oy verirken gerçeklerden ziyade içinde bulundukları duygusal heyecana kapılırlar ve demagoglar seçimleri kazanır.
Demagog politikacıların rakiplerini beceriksiz, zayıf veya başarısız olmakla suçlaması yaygındır. Rakip politikacının gerçekten böyle olması gerekmez. Demagog, bu sözleri sürekli ve farklı şekillerde tekrarlayarak rakibinin seçmenler nezdinde kötü görünmesini sağlar. Bir diğer yöntem de farklı düşünceleri ihanet ile suçlamak şeklinde gelişir. Rakip politikacılara dinden çıkmak, vatana ihanet etmek veya düşmana hizmet etmek gibi yaftalar yapıştırılır.
Gerçekleştirilebilir olup olmadığına bakılmaksızın halkın üzerinde etkisi olacak sözler vermek de demagogların çok sık kullandığı bir yöntemdir. Demagoglar, vaatlerini uzun uzun ve ballandırarak anlatırlar ancak nasıl yapacaklarına dair detay vermezler. Tüm vatandaşlara ev ve araba vadetmek, akarsuyu dahi bulunmayan yerleşim birimlerine baraj vadetmek karikatürize edilmiş bazı örneklerdir.
Demagogların kendi taraftarlarını diğer gruplara karşı kışkırtması, fiziksel şiddet kullanmaya yöneltmesi de sık görülen yöntemlerdendir. Bu şekilde, hem demagog politikacıyı destekleyen grup içerisinde birlik sağlamlaştırılır hem de diğer gruplara gözdağı verilmiş olur.
Demagogların rakipleri hakkında aşağılayıcı sözler söylemesi veya onlarla alay etmesi de yaygındır. Özellikle tecrübesiz ve çiğ gruplar nezdinde bu tür alay etmeler ve hakaretler prim yapar ve demagog politikacıyı güçlü gösterir. Özellikle, rakibe küçümseyici bir lakap takarak tüm söylemlerde bu lakabı tekrar tekrar kullanarak yerleşmesini sağlamak tarih boyunca birçok demagog tarafından kullanılmıştır.
Toplumlarda ve kurumlarda yerleşmiş olan davranış kalıplarına ve görgü kurallarına uymayarak ilgi çekmek veya o grubun değerlerini önemsemediğini vurgulamak da demagoglar tarafından sık başvurulan yollardan biridir. Örneğin, belirli bir giyim tarzının gerekli kılındığı toplantı veya törenlere günlük giyim ile katılarak o grubun önemsenmediği vurgulanmış olur. Bu tarz hareketlerin elit diye tabir edilen üst sınıflara karşı yapılması demagog politikacının halkın yanında görünmesine neden olabilir. Bir diğer örnek de meclis, televizyon gibi çok kişiye hitap eden alanlarda argo konuşmaktır. Bu şekilde demagog, yerleşik düzene saygı duymadığını göstermiş olur ve ilgi çeker.
Birçok demagog politikacı öyle olmasalar dahi kendilerine oy veren insanlar gibi görünmeye çalışır. Belirli kelimeleri oralı olmasa da yöreye özgü telafuz etmek veya halka sempatik gelecek lakaplar almak örnek gösterilebilir. Demagog politikacının amacı insanlara yakın görünerek oy vermelerini sağlamaktır. Bu nedenle olmadığı ve hatta tamamen zıt olduğu biri gibi davranmaktan çekinmez. Dindar olmadığı halde dindar insanlara sempatik görünmek için dindarmış gibi davranmak da buna örnektir.
Demagog politikacılar birçok nedenden kaynaklanan ve dikkatle analiz edilmesi gereken karmaşık sorunları tek nedene veya basit bir çözüme indirgemeyi tercih ederler. Bu şekilde, insanları ikna etmek ve onları bir görüşe kanalize etmek kolaylaşır.
Yayın organları hoşlarına gitmeyen bir bilgi verdiğinde demagog politikacıların bu yayın organlarına rakiplerinden rüşvet almak veya yabancı devletlerin emrinde olmak gibi değerlere aykırı suçlamalar yöneltmesi de yaygındır. Bu şekilde, tartışma konusunun haberlerde verilen bilgi olmaktan çıkıp haberi yapan yayın organı olması sağlanmış olur.
Orijinal kaynak: demagoji. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.