Chiasmus, düşünceleri ve kavramları zıtlık veya karşıtlık üzerine kurarak anlatan bir retorik figürdür. Genellikle sözcüklerin veya cümlelerin yapısının simetrik olması ve tekrarlanmasıyla karakterizedir.
Chiasmus, Eski Yunanca "khiasmos" kelimesinden türetilmiştir ve "iksaların dağılımı" anlamına gelir. Bu figür, bilinen en eski retorik figürlerden biridir ve çeşitli kültürlerde edebi eserlerde, şiirlerde, söylevlerde ve diğer yazılı metinlerde kullanılmıştır.
Chiasmus kullanılarak kurulan cümlelerde, genellikle iki farklı düşünce, kavram veya eylem ifade edilir ve bunlar ters sıra ile tekrarlanır. Örneğin, ünlü bir chiasmus örneği olan "Yaşam bir yolculuktur, yolculuk da bir yaşamdır" ifadesinde iki kavram (yaşam ve yolculuk) zıt sıralarla yer almaktadır.
Bu figür ayrıca tekrarlama ve vurgu sağlama amacıyla kullanılır. Chiasmus cümlelerdeki zıtlık veya terslik, okuyucunun veya dinleyicinin dikkatini çekerek söylenenin anlamını daha belirgin hale getirir. Bu nedenle, retorik etkisi oldukça güçlü olabilir.
Chiasmus, edebi eserlerdeki ve retoriksel metinlerdeki birçok örnekte bulunur. William Shakespeare, Julius Caesar adlı oyununda "Bir arkadaşımızı kaybettik, bir düşman kazandık" ifadesinde bu figürü kullanmıştır. Ayrıca, John F. Kennedy'nin "Sormayın ülkeme ne yaptı, sizin için ülke ne yaptı?" söylemi gibi siyasi konuşmalarda da yaygın olarak kullanılır.
Chiasmus, anlatılan konunun daha derinlemesine anlaşılmasını sağlar ve duygusal veya düşünsel bir etki yaratır. Bu figürü kullanmak, yazılı veya sözlü ifadelerin daha etkileyici ve çarpıcı olmasını sağlayabilir.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page