KATGUT
Katgut, özellikle cerrahi dikişlerde kullanılan, geleneksel olarak hayvan bağırsağından elde edilen bir tür malzemedir. "Katgut" terimi, görünüşüne rağmen aslında kedilerle doğrudan bir ilişkisi olmayan, bozulabilir bir dikiş materyalini ifade eder.
Tarihçe ve Etimoloji
"Katgut" teriminin kökeni tam olarak bilinmemekle birlikte, çeşitli teoriler bulunmaktadır:
- Cattle Gut (Sığır Bağırsağı): En yaygın teori, terimin "cattle gut" (sığır bağırsağı) ifadesinin kısaltılmış ve bozulmuş hali olduğudur. Katgut genellikle koyun veya keçi bağırsağından yapılmıştır, ancak sığır bağırsağı da kullanılmış olabilir.
- Kit Gut (Müzik Aletleri): Bazı kaynaklar, terimin yaylı çalgıların yapımında kullanılan "kit gut" ifadesinden geldiğini öne sürer. "Kit", küçük bir keman türü için kullanılan eski bir terimdir.
Katgut'un cerrahi uygulamalarda kullanımının Orta Çağ'a kadar uzandığı bilinmektedir. O dönemlerde antiseptik yöntemler bugünkü kadar gelişmemiş olsa da, katgutun doğal emilebilirliği sayesinde enfeksiyon riski nispeten daha düşüktü.
Üretim
Katgut üretimi karmaşık bir süreçtir ve aşağıdaki adımları içerir:
- Bağırsağın Toplanması ve Temizlenmesi: Genellikle koyun veya keçi bağırsağı kullanılır. Bağırsak, hayvan kesildikten hemen sonra toplanır ve iyice temizlenir.
- Şeritlere Ayrılması: Bağırsak, uzunlamasına şeritler halinde kesilir. Bu şeritler, katgutun kalınlığını ve mukavemetini belirleyecektir.
- Bükülme ve Kurutulma: Şeritler bükülür ve gerilir, ardından kurutulmaya bırakılır. Bu işlem, katgutun dayanıklılığını artırır.
- Parlatma ve Sterilizasyon: Kurutulan katgut, pürüzsüz bir yüzey elde etmek için parlatılır ve ardından sterilize edilir. Sterilizasyon işlemi, enfeksiyon riskini en aza indirmek için kritik öneme sahiptir. Günümüzde radyasyon veya kimyasal yöntemler kullanılabilir.
- Paketleme: Sterilize edilen katgut, kullanıma hazır hale gelmesi için uygun şekilde paketlenir.
Çeşitleri
Katgut, farklı özelliklere sahip çeşitli tiplerde üretilir:
- Düz Katgut: İşlenmemiş, doğal katguttur. Daha hızlı emilir.
- Kromik Katgut: Krom tuzları ile işlenmiş katguttur. Krom işlemi, emilim sürecini yavaşlatır ve dikişin daha uzun süre dayanmasını sağlar.
- Hızlı Emilimli Katgut: Özel olarak işlenmiş ve daha hızlı emilen katguttur. Özellikle cilt altı dikişlerde tercih edilir.
Kullanım Alanları
Katgut, özellikle aşağıdaki cerrahi uygulamalarda yaygın olarak kullanılır:
- Cerrahi Dikişler: En yaygın kullanım alanı budur. Katgut, cilt altı, kas, faysa ve iç organların dikişlerinde kullanılır.
- Ligatürler: Kan damarlarını bağlamak için kullanılır.
- Göz Cerrahisi: Bazı göz ameliyatlarında, özellikle emilebilir dikiş materyali gerektiğinde kullanılır.
Avantajları ve Dezavantajları
Avantajları:
- Emilebilir: Katgut, vücut tarafından doğal olarak emilir, bu nedenle dikişlerin alınması gerekmez.
- Uygun Maliyetli: Sentetik dikiş materyallerine kıyasla genellikle daha ekonomiktir.
- Güvenilir: Uzun yıllardır kullanılan, güvenilir bir dikiş materyalidir.
Dezavantajları:
- Doku Reaksiyonu: Katgut, sentetik materyallere göre daha fazla doku reaksiyonuna neden olabilir.
- Mukavemet Kaybı: Katgutun mukavemeti, emilim süreci başladığında azalır.
- Değişken Emilim Hızı: Emilim hızı, doku tipine ve kişinin bağışıklık sistemine bağlı olarak değişebilir.
Alternatifler
Günümüzde, katgutun yerini alan birçok sentetik emilebilir ve emilmeyen dikiş materyali bulunmaktadır. Bu materyaller, daha az doku reaksiyonuna neden olma, daha öngörülebilir emilim hızı ve daha yüksek mukavemet gibi avantajlar sunar. Bazı popüler alternatifler şunlardır:
- Poliglaktin (Vicryl): Sentetik, emilebilir bir dikiş materyalidir.
- Polidioksanon (PDS): Daha uzun sürede emilen, sentetik bir dikiş materyalidir.
- Naylon (Ethilon): Emilmeyen, sentetik bir dikiş materyalidir.
- Polipropilen (Prolen): Emilmeyen, sentetik bir dikiş materyalidir.
Katgut, hala bazı cerrahi uygulamalarda kullanılmaya devam etse de, modern tıp, daha gelişmiş ve güvenilir alternatiflerin ortaya çıkmasıyla kullanımını giderek azaltmaktadır.