büveyhiler ne demek?
Büveyhiler
Büveyhiler, 10. ve 11. yüzyıllarda İran ve Irak'ta hüküm sürmüş, köken olarak Deylemli olan Şii bir hanedandır. Abbasi Halifeliği'nin zayıflamasıyla ortaya çıkan siyasi boşluktan faydalanarak güçlenmişlerdir.
Kuruluş ve Yükseliş:
- Büveyhoğulları, Büveyh (Buye) isimli bir balıkçının üç oğlu olan Ali, Hasan ve Ahmed tarafından kurulmuştur.
-
- yüzyılın başlarında Deylem'de askeri güç elde ederek, sırasıyla Fars, Cibal ve Irak'ı ele geçirmişlerdir.
- 945 yılında Bağdat'a girerek Abbasi halifesini kontrol altına almışlar, ancak halifeliği tamamen ortadan kaldırmamışlardır.
Siyasi Yapı:
- Büveyhiler, Abbasi halifesini sembolik bir figür olarak bırakarak asıl iktidarı ellerinde tutmuşlardır.
- Emir unvanını kullanmışlar ve bölgelerinde otonom bir şekilde hüküm sürmüşlerdir.
- Devlet yönetiminde İranlı ve Deylemli unsurları öne çıkarmışlardır.
Kültürel ve Bilimsel Faaliyetler:
- Büveyhiler döneminde bilim, sanat ve edebiyat alanında önemli gelişmeler yaşanmıştır.
- Bağdat, İsfahan ve Şiraz gibi şehirler önemli kültür merkezleri haline gelmiştir.
- Felsefe, tıp, matematik ve astronomi gibi alanlarda önemli çalışmalar yapılmıştır.
- Şii inancının yayılmasına katkıda bulunmuşlardır.
Ekonomik Durum:
- Büveyhiler, ele geçirdikleri bölgelerin zenginliklerini kullanarak güçlü bir ekonomik temel oluşturmuşlardır.
- Ticaret yollarının kontrolü ve vergi gelirleri önemli gelir kaynakları olmuştur.
- Ancak, iç savaşlar ve isyanlar ekonomik istikrarı zaman zaman sarsmıştır.
Yıkılış:
- Büveyhiler, iç çekişmeler, taht kavgaları ve askeri zayıflık nedeniyle zamanla güç kaybetmişlerdir.
-
- yüzyılın ortalarında Selçuklu Türkleri'nin yükselişiyle karşı karşıya kalmışlardır.
- 1055 yılında Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey'in Bağdat'a girmesiyle Büveyhilerin egemenliği sona ermiştir.
- Fars bölgesindeki Büveyhiler ise bir süre daha varlıklarını sürdürmüşlerdir.
Önemli Kavramlar: