Bîrûnî (973-1048)
Ebû Reyhan Muhammed bin Ahmed el-Bîrûnî, 10. ve 11. yüzyıllarda yaşamış, Orta Çağ İslam dünyasının en önde gelen bilim insanlarından biridir. Harezm'de doğmuş ve hayatının büyük bir bölümünü Gazne İmparatorluğu'nda geçirmiştir. Bîrûnî, astronomi, matematik, coğrafya, tıp, felsefe, tarih ve dinler tarihi gibi birçok alanda önemli çalışmalar yapmıştır.
Önemli Katkıları:
- Astronomi ve Matematik: Bîrûnî, trigonometri alanında önemli ilerlemeler kaydetmiş, yer yarıçapını günümüze yakın bir değerle hesaplamış ve çeşitli astronomik aletler geliştirmiştir. Dünya'nın kendi ekseni etrafında döndüğünü savunmuştur.
- Coğrafya: Hindistan'ı detaylı bir şekilde incelemiş ve bu coğrafya hakkında önemli bilgiler vermiştir. Coğrafi koordinatları belirleme yöntemleri geliştirmiştir.
- Hindistan İncelemeleri: Bîrûnî'nin en önemli eserlerinden biri olan "Kitab-ül Hind" (Hindistan Kitabı), Hint kültürü, dini ve felsefesi hakkında eşsiz bir kaynaktır. Bu eser, o dönemin Hindistan'ına dair tarafsız ve detaylı bir bakış sunmaktadır.
- Jeoloji ve Mineraloji: Taşların ve minerallerin özelliklerini incelemiş, farklı türlerini tanımlamış ve sınıflandırmıştır.
- Tarih ve Kronoloji: Farklı takvim sistemlerini karşılaştırmış ve kronoloji üzerine önemli çalışmalar yapmıştır.
Bîrûnî, deneysel yöntemlere önem veren ve gözleme dayalı bilim anlayışını benimseyen bir bilim insanıydı. Bilgiye ulaşma konusunda titizliği ve farklı kültürlere olan saygısı, onu döneminin önde gelen düşünürlerinden biri yapmıştır.