bilişsel yanlılıklar ne demek?

Bilişsel Yanlılıklar

Bilişsel yanlılıklar, insanların karar verme süreçlerinde mantıksal ve rasyonel düşünceden sapmalarına neden olan sistematik düşünce hatalarıdır. Bu yanlılıklar, beynin karmaşık bilgiyi basitleştirme ve hızlı kararlar alma ihtiyacından kaynaklanır. Genellikle bilinçaltında gerçekleşirler ve farkında olmadan davranışlarımızı, inançlarımızı ve yargılarımızı etkilerler.

Bilişsel yanlılıkların çeşitli türleri vardır. İşte yaygın olanlardan bazıları:

• Doğrulama Yanlılığı: Kişinin kendi inançlarını destekleyen bilgileri arama ve kabul etme, aksini gösteren bilgileri ise göz ardı etme eğilimidir.
• Çerçeveleme Etkisi: Bir bilginin sunuluş şeklinin (olumlu veya olumsuz çerçeve) karar alma sürecini etkilemesidir.
• Çapa Etkisi: Karar verme sürecinde ilk sunulan bilginin (çapa) sonraki yargıları etkilemesidir.
• Erişilebilirlik Heuristiği: Daha kolay hatırlanan veya erişilebilen bilgilerin, daha yaygın veya önemli olduğu yanılgısına düşülmesidir.
• Onaylama Yanlılığı: Kendi görüşlerimizi veya hipotezlerimizi doğrulayan bilgileri arama, yorumlama ve hatırlama eğilimidir.
• Aşırı Güven Yanlılığı: Kişinin kendi yeteneklerine, bilgilerine veya doğruluğuna aşırı derecede güvenmesidir.
• Sürü Etkisi: İnsanların, başkalarının davranışlarını veya inançlarını takip etme eğilimidir.

Bilişsel yanlılıkların farkında olmak, daha rasyonel kararlar almaya ve daha objektif bir bakış açısı geliştirmeye yardımcı olabilir. Bu yanlılıkları tanımak ve ele almak için çaba göstermek, kişisel ve profesyonel yaşamda daha başarılı sonuçlar elde etmemizi sağlayabilir.