İşte beyaz kan hücreleri hakkında kapsamlı bir makale:
Beyaz Kan Hücreleri (Lökositler)
Beyaz kan hücreleri ya da lökositler, vücudu enfeksiyonlara ve diğer hastalıklara karşı koruyan bağışıklık sisteminin temel hücreleridir. Kemik iliğinde üretilirler ve kan dolaşımı yoluyla vücudun her yerine taşınırlar. İhtiyaç duyulduğunda dokulara göç edebilirler.
İçindekiler
-
-
1. Genel Bakış
Beyaz kan hücreleri (akyuvarlar), kırmızı kan hücrelerinden (eritrositler) ve trombositlerden farklı olarak çekirdekleri olan hücrelerdir. Genel olarak renksiz oldukları için "beyaz" olarak adlandırılırlar, ancak mikroskop altında özel boyalarla renklendirildiklerinde daha belirgin hale gelirler. Sağlıklı bir yetişkinin kanında genellikle 4.000 ila 11.000 beyaz kan hücresi/mikrolitre bulunur. Bu sayı, enfeksiyon, iltihaplanma veya diğer tıbbi durumlarda önemli ölçüde değişebilir.
2. Türleri
Beyaz kan hücreleri, morfolojik ve fonksiyonel özelliklerine göre iki ana gruba ayrılır: granülositler ve agranülositler.
2.1. Granülositler
Granülositler, sitoplazmalarında belirgin granüller içeren beyaz kan hücreleridir. Bu granüller, hücrenin enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olan enzimler ve diğer maddeler içerir. Üç ana granülosit türü vardır:
- Nötrofiller: En yaygın beyaz kan hücresi türüdür. Bakteriyel enfeksiyonlara karşı ilk savunma hattıdırlar. Fagositoz yoluyla bakterileri ve diğer patojenleri yok ederler. Nötrofil sayısı arttığında bu duruma Nötrofili denir.
- Eozinofiller: Parazitik enfeksiyonlarla savaşmada ve alerjik reaksiyonlarda rol oynarlar. Eozinofil sayısı arttığında bu duruma Eozinofili denir.
- Bazofiller: Alerjik reaksiyonlarda ve inflamasyonda rol oynarlar. Bazofil sayısı arttığında bu duruma Bazofili denir.
2.2. Agranülositler
Agranülositler, sitoplazmalarında belirgin granüller içermeyen beyaz kan hücreleridir. İki ana agranülosit türü vardır:
- Lenfositler: Bağışıklık sisteminin önemli bir parçasıdır. Üç ana lenfosit türü vardır:
- B lenfositleri (B hücreleri): Antikor üretirler. Antikor'lar, patojenleri tanıyıp yok etmeye yardımcı olan proteinlerdir.
- T lenfositleri (T hücreleri): Hücre aracılı bağışıklıkta rol oynarlar. Enfekte olmuş hücreleri veya kanser hücrelerini doğrudan yok edebilirler veya diğer bağışıklık hücrelerinin aktivitesini düzenleyebilirler. T%20Hücresi
- Doğal öldürücü hücreler (NK hücreleri): Enfekte olmuş veya kanserleşmiş hücreleri yok eden diğer bir lenfosit türüdür. Doğal%20Öldürücü%20Hücre
- Monositler: Fagositoz yoluyla patojenleri ve hücresel döküntüleri yok eden büyük beyaz kan hücreleridir. Dokulara göç ederek makrofajlara dönüşebilirler. Monosit sayısı arttığında bu duruma Monositoz denir.
3. Fonksiyonları
Beyaz kan hücrelerinin temel fonksiyonları şunlardır:
- Enfeksiyonlara karşı savunma: Bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitler gibi patojenleri yok ederek vücudu enfeksiyonlardan korurlar.
- İnflamasyonun düzenlenmesi: İnflamatuvar yanıtı düzenleyerek doku hasarını azaltırlar ve iyileşmeyi desteklerler.
- Hücresel döküntülerin temizlenmesi: Hasar görmüş veya ölü hücreleri ve diğer hücresel döküntüleri temizleyerek doku onarımına yardımcı olurlar.
- Kanser hücrelerinin yok edilmesi: Kanser hücrelerini tanıyıp yok ederek kansere karşı savunmada rol oynarlar.
4. Üretimi (Hematopoez)
Beyaz kan hücreleri, hematopoez adı verilen bir süreçle kemik iliğinde üretilirler. Tüm kan hücreleri, hematopoetik kök hücrelerden türetilir. Bu kök hücreler, farklı beyaz kan hücresi türlerine dönüşebilirler. Üretim, vücudun ihtiyaçlarına göre düzenlenir. Örneğin, bir enfeksiyon durumunda, kemik iliği daha fazla beyaz kan hücresi üretmek için uyarılır.
5. Beyaz Kan Hücresi Bozuklukları
Beyaz kan hücrelerini etkileyen çeşitli bozukluklar vardır. Bunlar, beyaz kan hücresi sayısının anormal şekilde düşük veya yüksek olmasını veya beyaz kan hücrelerinin anormal şekilde işlev görmesini içerebilir.
5.1. Lökopeni (Beyaz Kan Hücresi Sayısının Düşüklüğü)
Lökopeni, kanda normalden daha az beyaz kan hücresi bulunması durumudur. Bu durum, enfeksiyonlara karşı artan bir duyarlılığa neden olabilir. Nedenleri arasında kemik iliği bozuklukları, enfeksiyonlar, ilaçlar ve otoimmün hastalıklar yer alabilir.
5.2. Lökositoz (Beyaz Kan Hücresi Sayısının Yüksekliği)
Lökositoz, kanda normalden daha fazla beyaz kan hücresi bulunması durumudur. Bu durum, enfeksiyon, inflamasyon, stres veya lösemi gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir.
5.3. Lösemi
Lösemi, kemik iliğinde anormal beyaz kan hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla karakterize edilen bir kanser türüdür. Bu durum, normal kan hücrelerinin üretimini baskılayarak enfeksiyonlara, anemiye ve kanamaya yol açabilir.
5.4. Lenfoma
Lenfoma, lenf sisteminde başlayan bir kanser türüdür. Lenfoma, lenfositlerin anormal şekilde çoğalmasına neden olur ve lenf düğümlerinde şişliğe ve diğer semptomlara yol açabilir.
6. Teşhis ve Testler
Beyaz kan hücrelerini değerlendirmek için kullanılan başlıca testler şunlardır:
- Tam Kan Sayımı (CBC): Kandaki beyaz kan hücresi sayısını ve diğer kan hücrelerinin sayısını ölçer.
- Beyaz Kan Hücresi Diferansiyeli: Farklı beyaz kan hücresi türlerinin yüzdesini belirler.
- Kemik İliği Biyopsisi: Kemik iliğinden bir örnek alınarak incelenir. Bu test, lösemi ve diğer kemik iliği bozukluklarının teşhisinde yardımcı olabilir.
- Akış Sitometrisi: Beyaz kan hücrelerinin yüzeyindeki proteinleri analiz ederek hücre tiplerini ve özelliklerini belirler.
7. Tedavi Yaklaşımları
Beyaz kan hücresi bozukluklarının tedavisi, altta yatan nedene bağlıdır. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:
- Antibiyotikler: Bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılır.
- Antiviral İlaçlar: Viral enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılır.
- Kortikosteroidler: İltihaplanmayı azaltmak için kullanılır.
- Kemoterapi: Kanser hücrelerini yok etmek için kullanılır.
- Radyoterapi: Kanser hücrelerini yok etmek için kullanılır.
- Kök Hücre Nakli: Hasar görmüş kemik iliğini sağlıklı kemik iliği ile değiştirmek için kullanılır.
- Büyüme Faktörleri: Beyaz kan hücresi üretimini uyarmak için kullanılır.
8. Kaynakça
- Janeway CA Jr, Travers P, Walport M, et al. Immunobiology: The Immune System in Health and Disease. 5th edition. New York: Garland Science; 2001. The Components of the Immune System. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK27092/
- Hoffman, R., Benz, E. J., Silberstein, L. E., Heslop, H. E., Weitz, J. I., & Anastasi, J. (2018). Hematology: Basic Principles and Practice. Elsevier.
- Abbas AK, Lichtman AH, Pillai S. Cellular and Molecular Immunology. 9th ed. Philadelphia, PA: Elsevier Saunders; 2018.
Umarım bu makale beyaz kan hücreleri hakkında kapsamlı bir genel bakış sunmuştur.