baas partisi ne demek?

Baas Partisi

Baas Partisi, tam adıyla Arap Sosyalist Baas Partisi (Arapça: حزب البعث العربي الاشتراكي‎, Ḥizb al-Baʿth al-ʿArabī al-Ishtirākī), Arap milliyetçisi ideoloji olan Baasçılık üzerine kurulu bir siyasi partidir. "Baas" kelimesi Arapçada "diriliş" veya "yeniden doğuş" anlamına gelir. Parti, birleşik bir Arap ulusu yaratmayı, sosyalizmi ve Arap dünyasının sömürgecilikten kurtulmasını savunmuştur.

Tarihçe

Baas Partisi, 7 Nisan 1947'de Suriye'nin Şam kentinde Michel Aflak ve Salahaddin el-Bitar tarafından kurulmuştur. Aflak, partinin ideologu olarak kabul edilirken, Bitar daha çok örgütlenme ve siyasi strateji konularıyla ilgilenmiştir. Parti, kuruluşundan itibaren Arap dünyasında geniş bir etki yaratmayı amaçlamıştır.

• Kuruluş Yılları (1947-1960'lar): Baas Partisi, ilk yıllarında Suriye ve Irak'ta örgütlenmeye başlamıştır. 1950'lerde Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdül Nasır'ın liderliğindeki Arap milliyetçiliği akımından etkilenmiştir. 1958'de Suriye ve Mısır, Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni oluşturmak için birleşmiş, ancak bu birlik 1961'de dağılmıştır.

• İktidara Yükseliş ve Bölünme (1960'lar-1970'ler): 1963'te Baas Partisi, hem Suriye'de hem de Irak'ta askeri darbelerle iktidara gelmiştir. Ancak, partinin her iki ülkedeki kolları arasında ideolojik ve kişisel farklılıklar nedeniyle ayrılıklar yaşanmıştır. Suriye'deki Baas Partisi, daha seküler ve milliyetçi bir çizgi izlerken, Irak'taki Baas Partisi daha otoriter ve kişisel bir liderlik etrafında şekillenmiştir.

• Suriye ve Irak'ta Baas Yönetimi:

  • Suriye: 1970'te Hafız Esad, bir darbeyle iktidarı ele geçirmiş ve Suriye'yi uzun yıllar boyunca yönetmiştir. Esad'ın ölümüyle birlikte oğlu Beşar Esad iktidara gelmiş ve günümüzde de Suriye'yi yönetmeye devam etmektedir. Suriye'deki Baas Partisi, Esad ailesinin liderliğinde otoriter bir rejim kurmuştur.
  • Irak: 1979'da Saddam Hüseyin, Irak'ta iktidarı ele geçirmiş ve ülkeyi 2003'teki Irak Savaşı'na kadar yönetmiştir. Saddam Hüseyin rejimi, insan hakları ihlalleri ve otoriter uygulamalarıyla tanınmıştır. Irak'taki Baas Partisi, Saddam Hüseyin'in devrilmesiyle birlikte dağılmıştır.

İdeoloji

Baas Partisi'nin ideolojisi olan Baasçılık, üç temel ilkeye dayanır:

1. Birlik (Wahda): Tüm Arap ulusunun tek bir devlette birleşmesi.
2. Özgürlük (Hurriya): Siyasi ve ekonomik özgürlük.
3. Sosyalizm (Ishtirakiyya): Sosyal adalet ve ekonomik eşitlik.

Baasçılık, Arap milliyetçiliğinin bir türü olarak kabul edilir ve Arap dünyasının bağımsızlığını, birliğini ve ilerlemesini savunur. Parti, dinin siyasetten ayrılmasını (laiklik) ve modernleşmeyi desteklemiştir.

Eleştiriler

Baas Partisi, özellikle iktidarda olduğu dönemlerde insan hakları ihlalleri, siyasi baskılar ve otoriter yönetim uygulamaları nedeniyle eleştirilmiştir. Özellikle Suriye ve Irak'taki Baas rejimleri, muhaliflere yönelik şiddetli baskılar ve savaş suçlarıyla suçlanmıştır. Ayrıca, partinin Arap dünyasında birlik idealini gerçekleştirememesi ve bölünmelere yol açması da eleştirilen konular arasındadır.

Günümüzdeki Durumu

Günümüzde Baas Partisi, Suriye'de iktidarda bulunmaktadır. Ancak, Irak'taki Baas Partisi, Saddam Hüseyin'in devrilmesiyle birlikte dağılmıştır ve yeraltında faaliyet göstermektedir. Arap dünyasında Baasçılık ideolojisi, hala bazı gruplar tarafından savunulmaya devam etmektedir, ancak eski gücünü kaybetmiştir.