avusturya-macaristan imparatorlugu ne demek?

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu (1867-1918)

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, 1867'den 1918'e kadar varlığını sürdüren, Orta Avrupa'da yer alan çok uluslu bir imparatorluktu. Habsburg Hanedanı tarafından yönetiliyordu ve hem Avusturya İmparatorluğu'nun (1804-1867) hem de Macaristan Krallığı'nın birleşimiyle oluşmuştu. Bu birleşim, 1867'de yapılan Avusturya-Macaristan Uzlaşması ile resmileşmişti.

Tarihçe

  • Kökenleri: İmparatorluğun kökenleri, 13. yüzyılda Habsburg Hanedanı'nın Avusturya Arşidüklüğü'nü ele geçirmesine kadar uzanır. Habsburglar, yüzyıllar boyunca topraklarını genişlettiler ve Kutsal Roma İmparatorluğu'nda önemli bir güç haline geldiler. 1804'te, Napolyon Savaşları sırasında, Habsburg İmparatoru II. Franz, Avusturya İmparatorluğu'nu ilan etti.

  • 1848 Devrimleri: 1848'de Avrupa'yı kasıp kavuran devrimler, Avusturya İmparatorluğu'nu da etkiledi. İmparatorluk içinde çeşitli milliyetlerden insanlar ayaklandı ve daha fazla siyasi hak talep ettiler. Bu ayaklanmalar, İmparatorluk'un zayıflıklarını ortaya çıkardı.

  • Avusturya-Macaristan Uzlaşması (1867): 1866'da Avusturya-Prusya Savaşı'nda alınan yenilgi, İmparator I. Franz Joseph'i Macarlarla uzlaşmaya zorladı. 1867'de yapılan Avusturya-Macaristan Uzlaşması ile İmparatorluk, Avusturya ve Macaristan olmak üzere iki eşit parçaya bölündü. Her iki devletin de kendi parlamentoları ve hükümetleri vardı, ancak dış politika, savunma ve maliye gibi konularda ortak bakanlıklar tarafından yönetiliyorlardı.

  • İmparatorluk Dönemi: Uzlaşma, İmparatorluk'ta bir süre istikrar sağladı. Ekonomik büyüme yaşandı ve kültür gelişti. Ancak, farklı milliyetler arasındaki gerilimler devam etti. Özellikle Slavlar, daha fazla siyasi hak talep ediyorlardı.

  • Bosna Krizi (1908): 1908'de Avusturya-Macaristan'ın Bosna-Hersek'i ilhak etmesi, uluslararası bir krize yol açtı. Bu olay, İmparatorluk ile Sırbistan arasındaki ilişkileri daha da kötüleştirdi.

  • I. Dünya Savaşı: 28 Haziran 1914'te, Avusturya-Macaristan veliahtı Arşidük Franz Ferdinand'ın Saraybosna'da bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi, I. Dünya Savaşı'nın başlamasına neden oldu.

  • İmparatorluğun Yıkılışı: I. Dünya Savaşı'nda İttifak Devletleri yanında yer alan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, savaşı kaybetti. Savaşın sonunda, İmparatorluk dağıldı ve toprakları üzerinde yeni devletler kuruldu.

Siyasi Yapı

Avusturya-Macaristan, dualist monarşi ile yönetiliyordu. Bu, İmparatorluk'un iki ayrı devlete (Avusturya ve Macaristan) bölünmüş olduğu ve her iki devletin de kendi hükümetleri ve parlamentoları olduğu anlamına geliyordu. Ancak, İmparatorluk'un tamamı için ortak bir hükümdar (İmparator/Kral) ve ortak bakanlıklar (dışişleri, savunma, maliye) bulunuyordu.

  • Avusturya: Resmi adı "Avusturya İmparatorluğu'nda Temsil Edilen Krallıklar ve Ülkeler" idi.

  • Macaristan: Resmi adı "Macaristan Krallığı" idi.

Toplum ve Kültür

Avusturya-Macaristan, çok uluslu bir imparatorluktu. İmparatorluk'ta Almanlar, Macarlar, Çekler, Polonyalılar, Ukraynalılar, Romenler, Slovaklar, Hırvatlar, Sırplar, Slovenler ve İtalyanlar gibi birçok farklı etnik grup yaşıyordu. Bu çeşitlilik, İmparatorluk'un kültürel zenginliğine katkıda bulunmuştur.

  • Dil: İmparatorluk'ta resmi dil Almanca idi, ancak Macarca, Çekçe, Lehçe ve diğer diller de yaygın olarak konuşuluyordu.

  • Din: Katoliklik, İmparatorluk'ta en yaygın din idi, ancak Ortodoksluk, Protestanlık ve Yahudilik de önemli ölçüde temsil ediliyordu.

  • Sanat ve Bilim: Avusturya-Macaristan, sanat, bilim ve edebiyat alanlarında önemli gelişmelerin yaşandığı bir dönemdi. Sigmund Freud, Gustav Klimt, Franz Kafka gibi önemli isimler bu dönemde yetişmiştir.

Ekonomi

Avusturya-Macaristan, sanayileşme sürecinde olan bir ekonomiye sahipti. İmparatorluk'ta tarım, sanayi ve ticaret önemli sektörlerdi.

  • Tarım: İmparatorluk'un doğu bölgelerinde tarım, önemli bir geçim kaynağıydı.

  • Sanayi: İmparatorluk'un batı bölgelerinde sanayi, hızla gelişiyordu. Özellikle demir, çelik, makine ve tekstil sanayileri önemliydi.

  • Ticaret: İmparatorluk, Orta Avrupa'nın önemli bir ticaret merkeziydi.

Miras

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yıkılması, Orta Avrupa'da büyük siyasi ve sosyal değişimlere yol açtı. İmparatorluk'un toprakları üzerinde Avusturya, Macaristan, Çekoslovakya (daha sonra Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olarak ikiye ayrıldı), Yugoslavya (daha sonra parçalandı) ve Polonya gibi yeni devletler kuruldu. İmparatorluk'un mirası, Orta Avrupa'da hala hissedilmektedir.

Ayrıca Bakınız

Kendi sorunu sor