aruz ölçüsü ne demek?

Aruz ölçüsü, divan edebiyatında sıklıkla kullanılan, kökeni Arap edebiyatına dayanan bir nazım ölçüsüdür. Temelini hecelerin uzunluk ve kısalık değerleri oluşturur.

Aruzun Temel Unsurları:

• Hecelerin Değeri: Aruz ölçüsünde heceler iki değere sahiptir: kısa (açık) ve uzun (kapalı).

  • Kısa Heceler: Ünlü harfle biten hecelerdir. (ör: a, e, ı, i, o, ö, u, ü)
  • Uzun Heceler: Ünsüz harfle biten heceler veya uzun ünlü (â, î, û) içeren hecelerdir.

• Taktî (Ölçme): Bir dizedeki hecelerin uzunluk ve kısalık değerlerine göre belirlenmesidir. Genellikle kısa heceler " . " (nokta), uzun heceler ise " – " (çizgi) ile gösterilir.

• Kalip (Vezin): Dizelerin belli bir aruz ölçüsüne göre düzenlenmesiyle oluşan ritmik yapıdır. Her aruz kalıbı, tekrarlanan hece gruplarından oluşur. Farklı aruz kalıpları vardır ve her biri kendine özgü bir ritim yaratır. Aruz kalıpları için https://www.nedemek.page/kavramlar/aruz%20kal%C4%B1plar%C4%B1 bağlantısını ziyaret edebilirsiniz.

• Ziyâf: Bir dizedeki hece sayısının, aruz kalıbının gerektirdiği sayıdan fazla olması durumudur.

• İmale: Kısa bir hecenin uzun okunmasıdır. Genellikle vezni tutturmak için başvurulur.

• Zihaf: Uzun bir hecenin kısa okunmasıdır. İmaleye göre daha az tercih edilir.

• Med: Normalde kısa okunması gereken bir hecenin, vezin gereği çok daha uzun (iki hece değeri kadar) okunmasıdır.

Aruz ölçüsü, divan edebiyatı şairleri tarafından ustalıkla kullanılmış ve şiirlere zengin bir ahenk katmıştır. Ancak, Türkçenin hece yapısıyla aruzun yapısı tam olarak örtüşmediği için, aruzla yazılan şiirlerde imale ve zihaf gibi uygulamalara sıkça rastlanır. Bu durum, bazen şiirin anlamını zorlaştırabilir. https://www.nedemek.page/kavramlar/divan%20edebiyat%C4%B1